Bewerken van Bijl
Scoutpedia.nl, dé Scouting wiki
Waarschuwing
Je bent niet aangemeld. Jouw IP-adres wordt opgeslagen als je wijzigingen op deze pagina maakt.
Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.
| Huidige versie | Jouw tekst | ||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''bijl''' is [[Materiaal en gereedschap|gereedschap]] voor het hakken van hout. Er moet echter wel goed mee worden omgegaan: Het is namelijk niet alleen een erg handig stuk gereedschap, maar ook een zeer gevaarlijke voor wie niet weet hoe hij ermee om moet gaan. In dit artikel wordt uitgelegd waar je op moet letten als je een bijl veilig wilt gebruiken. | De '''bijl''' is [[Materiaal en gereedschap|gereedschap]] voor het hakken van hout. Er moet echter wel goed mee worden omgegaan: Het is namelijk niet alleen een erg handig stuk gereedschap, maar ook een zeer gevaarlijke voor wie niet weet hoe hij ermee om moet gaan. In dit artikel wordt uitgelegd waar je op moet letten als je een bijl veilig wilt gebruiken. | ||
:''De afbeeldingen aan de rechterkant geven extra uitleg bij de tekst. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.'' | :''De afbeeldingen aan de rechterkant geven extra uitleg bij de tekst. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting.'' | ||
| Regel 5: | Regel 6: | ||
Bijlen zijn er in verschillende soorten en maten, afhankelijk van waar ze voor gebruikt gaan worden. | Bijlen zijn er in verschillende soorten en maten, afhankelijk van waar ze voor gebruikt gaan worden. | ||
;Kleine bijl / Keukenbijl: Veel gebruikte bijl voor het maken van klein hout zoals brandhout | ;Kleine bijl / Keukenbijl: Veel gebruikte bijl voor het maken van klein hout zoals brandhout e.d. | ||
;3/4 bijl: Bijna hetzelfde als een kleine bijl, maar deze heeft een langere steel en een iets zwaardere bijlkop. | ;3/4 bijl: Bijna hetzelfde als een kleine bijl, maar deze heeft een langere steel en een iets zwaardere bijlkop. | ||
;Aks: Deze bijl heeft een lange steel en zware kop en wordt veel gebruikt voor o.a.het vellen van bomen. | ;Aks: Deze bijl heeft een lange steel en zware kop en wordt veel gebruikt voor o.a.het vellen van bomen. | ||
;Velbijl: Deze bijl heeft hetzelfde doel als een aks, maar heeft een rechte steel. | ;Velbijl: Deze bijl heeft hetzelfde doel als een aks, maar heeft een rechte steel. | ||
;Kloofbijl: Deze bijl heeft een zware kop en vaak een brede platte achterkant. De bijl is eigenlijk alleen bruikbaar voor het kloven van zwaardere houtblokken. Ermee hakken is niet aan te raden, alleen al door het gewicht van de kop. | ;Kloofbijl: Deze bijl heeft een zware kop en vaak een brede platte achterkant. De bijl is eigenlijk alleen bruikbaar voor het kloven van zwaardere houtblokken. Ermee hakken is niet aan te raden, alleen al door het gewicht van de kop. | ||
;Strijdbijl: Deze bijl heeft als voornaamste taak zoveel mogelijk schade aan te richten aan een vijand. Om duidelijke redenen zullen we die niet aantreffen op de groep. | ;Strijdbijl: Deze bijl heeft als voornaamste taak zoveel mogelijk schade aan te richten aan een vijand. Om duidelijke redenen zullen we die niet aantreffen op de groep. | ||
| Regel 24: | Regel 30: | ||
* Het blad moet recht en zonder barsten of scheuren zijn. Is dat wel het geval dan loop je de kans dat de bijl breekt tijdens gebruik! | * Het blad moet recht en zonder barsten of scheuren zijn. Is dat wel het geval dan loop je de kans dat de bijl breekt tijdens gebruik! | ||
In het bijlhuis wordt natuurlijk de steel geplaatst. Deze wordt daar vast ingeklemd door er een | In het bijlhuis wordt natuurlijk de steel geplaatst. Deze wordt daar vast ingeklemd door er een spie in te slaan. Deze spie maakt het hout dikker in het bijlhuis waardoor die vast gaat zitten. De spie kan in meerdere vormen voorkomen : | ||
* als een | |||
* als een plaatje dat naar de bovenkant toe steeds dikker wordt | |||
* als een busje dat naar de bovenkant steeds dikker wordt | * als een busje dat naar de bovenkant steeds dikker wordt | ||
* als een aantal 'spijkers' die naar boven toe steeds dikker worden. | * als een aantal 'spijkers' die naar boven toe steeds dikker worden. | ||
== Het gebruiken van een bijl == | == Het gebruiken van een bijl == | ||
[[Bestand:Afstelling bijl.png|right|thumb|'''Figuur 2:''' De positie van de kop van de bijl t.o.v. de steel]] | [[Bestand:Afstelling bijl.png|right|thumb|'''Figuur 2:''' De positie van de kop van de bijl t.o.v. de steel]] | ||
Laten we beginnen met de bijl zelf, goed gereedschap is het halve werk en voorkomt al een hele hoop ongelukken. Als eerste een paar algemene tips: | Laten we beginnen met de bijl zelf, goed gereedschap is het halve werk en voorkomt al een hele hoop ongelukken. Als eerste een paar algemene tips: | ||
* Een goede positie van de kop ten op zichte van de steel is belangrijk voor een goede en veilige werking. De hoek tussen de steel en de kop mag niet te groot, maar ook niet te klein zijn. Zie ook figuur 2. | * Een goede positie van de kop ten op zichte van de steel is belangrijk voor een goede en veilige werking. De hoek tussen de steel en de kop mag niet te groot, maar ook niet te klein zijn. Zie ook figuur 2. | ||
=== Voor gebruik === | === Voor gebruik === | ||
| Regel 49: | Regel 61: | ||
Als je op alle vragen "ja" kunt antwoorden, kun je de bijl gebruiken. Controleer niet alleen de bijl zelf, maar daarna ook de manier waarop je gaat hakken en hoe je omgeving eruit ziet: | Als je op alle vragen "ja" kunt antwoorden, kun je de bijl gebruiken. Controleer niet alleen de bijl zelf, maar daarna ook de manier waarop je gaat hakken en hoe je omgeving eruit ziet: | ||
[[Bestand:Bijl vrijeruimte.png|right|thumb|'''Figuur 4:''' Controleer de vrije ruimte rond je hakgebied om niets en niemand te raken]] | [[Bestand:Bijl vrijeruimte.png|right|thumb|'''Figuur 4:''' Controleer de vrije ruimte rond je hakgebied om niets en niemand te raken]] | ||
* Kun je veilig hakken? Controleer of je niets kunt raken als je aan het hakken bent. Niets of niemand mag in het bereik van de bijl komen. Zorg dat je nergens achter blijft haken of ergens tegenaan kunt stoten (zie figuur 4). | * Kun je veilig hakken? Controleer of je niets kunt raken als je aan het hakken bent. Niets of niemand mag in het bereik van de bijl komen. Zorg dat je nergens achter blijft haken of ergens tegenaan kunt stoten (zie figuur 4). | ||
* Kun je anderen geen schade toebrengen? Hou de personen om je heen in de gaten! Hou iedereen op zijn minst zover op afstand dat je, als je uitschiet, niemand kunt raken. Dat doe je eenvoudig door te meten met een uitgestrekte arm terwijl je de bijl ook van je af houdt. Raak je dan niemand, dan is het oké. Zorg dat er voor en achter je niemand staat! | * Kun je anderen geen schade toebrengen? Hou de personen om je heen in de gaten! Hou iedereen op zijn minst zover op afstand dat je, als je uitschiet, niemand kunt raken. Dat doe je eenvoudig door te meten met een uitgestrekte arm terwijl je de bijl ook van je af houdt. Raak je dan niemand, dan is het oké. Zorg dat er voor en achter je niemand staat! | ||
| Regel 62: | Regel 75: | ||
=== Tijdens gebruik === | === Tijdens gebruik === | ||
[[Bestand:Bijl hakken.png|thumb|left|'''Figuur 7:''' Kies bij het hakken de juiste invalshoek van de slag]] | [[Bestand:Bijl hakken.png|thumb|left|'''Figuur 7:''' Kies bij het hakken de juiste invalshoek van de slag]] | ||
Terwijl je aan het hakken bent, is het nodig alle zaken nog steeds in de gaten te houden die je hebt gecontroleerd voordat je begon. Het kan voorkomen dat de situatie verandert, doordat bijvoorbeeld de steel toch ineens scheuren gaat vertonen, de kop los gaat zitten of dat er iemand aan komt lopen. | Terwijl je aan het hakken bent, is het nodig alle zaken nog steeds in de gaten te houden die je hebt gecontroleerd voordat je begon. Het kan voorkomen dat de situatie verandert, doordat bijvoorbeeld de steel toch ineens scheuren gaat vertonen, de kop los gaat zitten of dat er iemand aan komt lopen. | ||
Het hakken zelf gebeurt altijd met regelmatige slagen, en steeds wisselend van links naar rechts. Daarmee wordt bedoeld dat je éénmaal schuin naar links in het hout slaat, en vervolgens éénmaal schuin naar rechts. Daardoor ontstaat in het hout een 'v'-vorm waaruit spaanders gemakkelijk afgevoerd kunnen worden. De juiste hoek om te hakken is 45 graden. Hakken onder een grotere hoek is moeilijker, hakken onder een kleinere hoek is gevaarlijk (zie figuur 7). | Het hakken zelf gebeurt altijd met regelmatige slagen, en steeds wisselend van links naar rechts. Daarmee wordt bedoeld dat je éénmaal schuin naar links in het hout slaat, en vervolgens éénmaal schuin naar rechts. Daardoor ontstaat in het hout een 'v'-vorm waaruit spaanders gemakkelijk afgevoerd kunnen worden. De juiste hoek om te hakken is 45 graden. Hakken onder een grotere hoek is moeilijker, hakken onder een kleinere hoek is gevaarlijk (zie figuur 7). | ||
| Regel 78: | Regel 93: | ||
Een bijl dient altijd met zorg te worden opgeslagen, een ongeluk zit in een klein hoekje. De twee manieren om een bijl op te bergen zijn: | Een bijl dient altijd met zorg te worden opgeslagen, een ongeluk zit in een klein hoekje. De twee manieren om een bijl op te bergen zijn: | ||
* Wanneer je even een uurtje niet hakt, sla de bijl dan in het hakblok of zet hem op een andere manier veilig weg (figuur 8 en 9). Zorg er dan voor dat de bijl er diep genoeg in zit zodat die niet even later er alsnog uit valt. Daarbij is het oppassen met de steel! Zorg ervoor dat niemand er tegenaan kan lopen of er over kan struikelen. Het doet enkels, knieen en de bijl zelf geen goed. | * Wanneer je even een uurtje niet hakt, sla de bijl dan in het hakblok of zet hem op een andere manier veilig weg (figuur 8 en 9). Zorg er dan voor dat de bijl er diep genoeg in zit zodat die niet even later er alsnog uit valt. Daarbij is het oppassen met de steel! Zorg ervoor dat niemand er tegenaan kan lopen of er over kan struikelen. Het doet enkels, knieen en de bijl zelf geen goed. | ||
* Heb je de bijl langere tijd niet nodig, berg hem dan op in een zogeheten "foudraal". Voor bijlen zijn speciale foudralen gemaakt. Deze kunnen gemaakt zijn van verschillende materialen als leer en plastic. Handbijlen berg je op in de schede die erbij hoort, die is een lederen hoes die om het scherpe deel van de bijl gaat. Leg de bijl nadat je het in het foudraal hebt gestoken weg in een kist of op een daarvoor bedoelde plek en laat het niet rondslingeren. | * Heb je de bijl langere tijd niet nodig, berg hem dan op in een zogeheten "foudraal". Voor bijlen zijn speciale foudralen gemaakt. Deze kunnen gemaakt zijn van verschillende materialen als leer en plastic. Handbijlen berg je op in de schede die erbij hoort, die is een lederen hoes die om het scherpe deel van de bijl gaat. Leg de bijl nadat je het in het foudraal hebt gestoken weg in een kist of op een daarvoor bedoelde plek en laat het niet rondslingeren. | ||
== Onderhoud van een bijl == | == Onderhoud van een bijl == | ||
=== Schoonmaken === | === Schoonmaken === | ||
Een bijl maak je na gebruik droog en schoon, zéker als je hem opbergt voor langere tijd. Je zorgt hierdoor dat de bijl minder snel gaat roesten, waardoor hij langer meegaat. Met een heet sopje kun je hars van de bijl verwijderen. Het blad kun je vervolgens dun insmeren met lichte olie. | Een bijl maak je na gebruik droog en schoon, zéker als je hem opbergt voor langere tijd. Je zorgt hierdoor dat de bijl minder snel gaat roesten, waardoor hij langer meegaat. Met een heet sopje kun je hars van de bijl verwijderen. Het blad kun je vervolgens dun insmeren met lichte olie. | ||
=== Slijpen === | === Slijpen === | ||
[[Bestand:Slijpen bijl.png|thumb|right|'''Figuur 10:''' Slijpen van een bijl]] | [[Bestand:Slijpen bijl.png|thumb|right|'''Figuur 10:''' Slijpen van een bijl]] | ||
Een scherpe bijl snijdt beter door het hout, voorkomt afketsen op het hout met alle gevolgen van dien en je hoeft niet zo hard te slaan waardoor je minder snel vermoeid raakt. | Een scherpe bijl snijdt beter door het hout, voorkomt afketsen op het hout met alle gevolgen van dien en je hoeft niet zo hard te slaan waardoor je minder snel vermoeid raakt. | ||
Voor het slijpen van een bijl heb je de keuze tussen een metaalvijl of een slijpsteen. De lijnen op de oppervlakte van een vijl noemen we de tanden. Deze wijzen in de richting van het handvat en niet naar de punt. Een scherpe vijl is grauw van kleur. Een zilveren glans op de vijl betekent dat de tanden van de vijl gebroken zijn. Als je een vijl gebruikt om te slijpen trek dan werkhandschoenen aan. Je beschermt hiermee je handen. Maak met behulp van een stuk hout of rubber een stootplaat om je hand te beschermen. Een wetsteen is om een bijl tussen hakbeurten door in de pauzes 'aan te zetten' om het scherp van de bijl ook scherp te houden. | Voor het slijpen van een bijl heb je de keuze tussen een metaalvijl of een slijpsteen. De lijnen op de oppervlakte van een vijl noemen we de tanden. Deze wijzen in de richting van het handvat en niet naar de punt. Een scherpe vijl is grauw van kleur. Een zilveren glans op de vijl betekent dat de tanden van de vijl gebroken zijn. Als je een vijl gebruikt om te slijpen trek dan werkhandschoenen aan. Je beschermt hiermee je handen. Maak met behulp van een stuk hout of rubber een stootplaat om je hand te beschermen. Een wetsteen is om een bijl tussen hakbeurten door in de pauzes 'aan te zetten' om het scherp van de bijl ook scherp te houden. | ||
