Bewerken van Lengte- en breedtegraad

'''Lengte- en breedtegraden''' zijn denkbeeldige lijnen die over de wereldbol zijn getrokken. Van [[Noord]] naar [[Zuid]] noemt men die lijnen een lengtegraad. Een lijn van [[Oost]] naar [[West]] heet een breedtegraad.  

==Oorsprong==
De oorsprong van de graden ligt bij de vroegere scheepsvaarders. Zij waren het ook die de hele wereld rond gingen en dus iets moesten bedenken.
Met de [[Koersbepaling#Sterren| Poolster]] als uitgangspunt begonnen ze. Deze ster staat loodrecht of 90° boven de noordpool. Op de Evenaar was de Poolster niet of nauwelijks te zien omdat hij vlak aan de horizon staat, 0° dus.  In Nederland staat de Poolster ongeveer 51° boven de horizon. 

De lengtegraden was lastiger omdat de wereld rond is. Men liet vaak de nullijn over zijn eigen hoofdstad lopen, bijvoorbeeld in België is na veel gesoebat gekozen voor de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel, vooral om een standaard tijd vast te stellen. De Westertoren in Amsterdam was het nulpunt van Nederland. Later werd dit de spits van de Onze-Lieve-Vrouwetoren in Amersfoort, tevens het kadastrale referentiepunt voor het Nederlandse stelsel van het [[Rijksdriehoeksgrid]] en zo het geografisch middelpunt van Nederland. 

De Fransen namen het observatorium van Parijs en de Britten de Koninklijke sterrenwacht in Greenwich bij Londen. In 1884 werd de Greenwich lijn algemeen erkend als officiële nullijn. De Fransen hadden wat moeite om afstand te doen van hun eigen lijn en stemde pas in [[1911]] toe. 

Juist omdat de aarde rond is verdeelde men de aarde op de evenaar in [[Gradenstelsels#Booggraad|360 gelijke stukken van 111 Km]] (2x 180&deg;). Dit werden de lengtegraden.

==Lengtegraad==
Lengtegraad of Meridiaan

Over het Engelse plaatsje Greenwich loopt de 0&deg;-meridiaan of de "''Greenwich mainline''" de bekendste lengtegraad. De grens tussen het Oostelijk en het Westelijk halfrond. Vanaf deze lijn wordt ook de standaard wereldtijd, UTC bepaald (voorheen GMT; Greenwich Main Time). 

Aan de andere kant van de wereld loopt de 180&deg; lengtegraad. Aan meridiaan loopt de "internationale datumgrens" bijna parallel. De datumgrens loopt niet in een loodrechte lijn over de 180&deg; meridiaan vanwege praktische en politieke redenen. Als hij wel recht had gelopen dan zou het in enkele landen twee dagen tegelijk zijn.

De nulmeridiaan is op meerdere plekken aangegeven, onder andere op  [[Gilwell Park]] de thuisbasis van [[Scouting]].  
[[Bestand:Nulmeridiaan.jpg|thumb| de Nulmeridiaan op [[Gilwell Park]]]]

Op de evenaar liggen de lengtecirkels 1 zeemijl uit elkaar (1/60°) of 1 [[Gradenstelsels#Booggraad|boogminuut]]. vanaf de nulmeridiaan zowel naar [[oost]] als naar [[west]].  ([[Maatstelsels#Lengtematen|1 Zeemijl = 1,852 Kilometer]]). 60 lengtecirkels is 1 lengtegraad. 

* ''1° = 60 zeemijl ( 60 x 1,852 Km = 111,12 Km x 360° = 40.003,2 Km = omtrek van de aarde op de evenaar)''


De naam Meridiaan komt van het Latijnse woord ''"Meridies"'' dat staat voor "het hoogst punt van de zon op een dag bereikt" en daarvoor ook wel voor middag gebruikt werd. "Meridies" staat op oude kaarten voor het [[zuid]]en. De plek waar de zon om 12 uur staat. Hiervan afgeleid zijn de aanduidingen AM = ante meridiem & PM = post meridiem (voormiddag en namiddag). 

===Tijdzones===
De [[tijdzone]]s worden ook bepaald aan de hand van de lengtegraden.

* 1 dag duurt 24 uur of 1440 minuten. 
* 1440 minuten gedeeld door 360° = 4 minuten per 1°.
* Een uur tijdsverschil is 60  minuten gedeeld door 4 = 15°  oftewel 1 uur per 15°.
;Nederland
In 1909 kreeg Nederland nationale tijd. De Westertoren in Amsterdam ligt op 4°53'01,95" O.L. dat betekent +0 uur 19 minuten 32,13 seconden (19½ min.) voor op Greenwich Main Time. Op 1 juli 1937 werd dat afgerond op 20 minuten (5°). 

*15° : 5 = 3 
*60 minuten : 3 = 20 minuten

;België
In België werd al op 1 mei 1892 een algemene nationale tijd ingevoerd. Tot die datum gold de “Ware Plaatselijke Tijd”. Deze werd vastgesteld per (grote) stad, die in Brussel was 17 minuten en 29 seconden voor op GMT. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog voerde de bezetter de ''Centrale Europese Tijd'' in, gelijk aan Berlijn. Na de oorlog is dit niet meer terug veranderd.

==Breedtegraden== 
Breedtegraad of Parallel

De ''Evenaar'' is de bekendste breedtegraad (0° Noorder- en Zuiderbreedte) hij scheid het noordelijk en het zuidelijk halfrond. 
Andere bekende breedtegraden zijn de ''Kreeftskeerkring''  23°27' (23½°)  Noorderbreedte (NB) en de ''Steenbokskeerkring'' 23°27' (23½°)  Zuiderbreedte (ZB) . Deze twee Keerkringen  de noordelijkste en de zuidelijkste breedtegraad waarop de zon eenmaal per jaar in het zenit (loodrecht boven je) staat. Dit gebeurt tijdens de zonnewende, rond 21 juni, en luidt het begin in van de zomer op het Noordelijk Halfrond en op 21 december de dag waarop in het Noorden de winter begint. 
De laatste twee bekende breedtegraden zijn de Poolcirkels 66°33' NB en 66°33' (66½°) ZB, binnen deze cirkels is er tenminste een dag dat de zon niet boven de horizon uitkomt (poolnacht) en tenminste een nacht dat de zon niet onder de horizon komt (pooldag).

* Parallellen liggen over hun gehele breedte 111 km uit elkaar.
* Een breedteminuut  is 111/60 =1,852 km (1 zeemijl). 
* Een breedteseconde is 1,852/60 = 31 meter.

===Kiribati===
De ''Evenaar'' en de ''180° meridiaan'' kruisen elkaar op de Pacifische Oceaan dwars door de eilanden groep die het land [[Kiribati op de Kaart|Kiribati]] vormt. Hierdoor is Kiribati het enige land ter wereld dat zowel op het noordelijk, zuidelijk, oostelijk en westelijke halfrond ligt.

==Coördinaten== 
De kruising van twee van deze lijnen kan als een [[coördinaat]] gebruikt worden. 
Bijvoorbeeld Leusden ligt bij de kruising van de 51<sup>ste</sup> breedtegraad en de 5<sup>de</sup> lengtegraad. 
Erg nauwkeurig is dit nog niet. De gaten zijn opgedeeld in minuten en seconden.   
Dit coördinaat is ook terug te vinden in de hoeken van een [[topografische kaart]].

Het Landelijk Bureau van Scouting Nederland ligt ongeveer op de 52<sup>ste</sup> breedtegraad NB (°) vanaf hier 8 minuten(‘) en 32.14 seconden(“) naar het noorden  
Verder op de 5<sup>de</sup>(°) lengtegraad Oosterlengte (OL) 24(‘) minuten  en 56.09(“) seconden naar het Oosten.  

Dat wordt als volgt geschreven   [[Noord|N]] 52°  8' 32.14" , [[Oost|E]] 5°  24' 56.09" (Halfrond, Graden, Minuten, Seconden/H D° M' S.S"(*))

Een andere gangbare manier van schrijven is   N 52° 8.414' , E 5° 25.367' (Halfrond, Graden, Minuten, Decimale Minuten/H D° M.M')

De achterste cijfers veranderen met de schrijfwijze. vergelijk het met de tijd je, kan schrijven 1 uur en 15 minuten of 1,25 uur, dat is even lang maar als je de getallen moet optellen krijg je een hele andere uitkomst. 

Met een [[GPS]]-ontvanger kan je meerdere coördinatenstelsel invoeren en [[Coördinaten omzetten|omzetten naar een ander coördinatenstelsel]].

(*) H = Hemisphere/Halfrond, D = Degrees/Graden, M = Minutes/Minuten, S = Seconds/Seconden.

===Uiterste Coördinaten===
:''Voor een overzicht van uiterste Coördinaten , zie [[Uiterste Geografisch punten]]''

[[Categorie:Locatie]]