Noord
Noord is een van de vier hoofd windstreken, naast Oost, Zuid en West. Het noorden is tegenovergesteld aan het zuiden. Een zuidelijke wind waait naar het noorden.
Varianten op het Noorden
Als je het over Het Noorden hebt kun je verschillende vormen van het Noorden hebben, er is bijvoorbeeld een groot verschil tussen het Magnetische Noorden en het Geografische Noorden. Hieronder staan de verschillende vormen van wat met Het Noorden bedoeld kan worden omschreven
Het geografische Noorden
Het geografische noorden of ware Noorden is het puntje van de aarde dat precies in het Noorden ligt. Je kunt dit bepalen aan de hand van het snijpunt van de omwentelingsas met het oppervlak van de Aarde. Dit klinkt erg omslachtig maar het is onmogelijk om het precieze noorden met Kompas te bepalen. Het Geografische noorden bevind zich in de Noordelijke IJszee.
Het kaartnoorden
het kaartnoorden of grid-noorden ligt op kaarten meestal aan bovenzijde. Op kaarten vind je vaak een coördinaten-grid dat op het kaartnoorden is "georiënteerd". Omdat de aarde een bol is en een kaart een plat vlak, treedt er altijd een vervorming op. Als gevolg van de in Nederland gebruikte Stereografische kaartprojectie loopt de richting van het geografische noorden niet voor alle punten op de kaart evenwijdig aan de kaartrand (het kaartnoorden). In Oost Nederland ligt het geografische noorden op de topografische kaart iets westelijk (afnemend tot -1,5°), in het westen juist iets oostelijk (oplopend tot +1,5°). Deze afwijking noemt men meridiaanconvergentie. Alleen op de lengtecirkel door de O.L. Vrouwekerk te Amersfoort, het centrum van het Nederlandse Rijksdriehoeksgrid, is de afwijking 0°.
- Voor een uitgebreidere beschrijving, zie stafkaart - Coördinatenroute
Het magnetische Noorden
Het magnetische Noorden of kompasnoorden is de richting in het horizontale vlak waar de magneetnaald van een magnetisch kompas naar toe wijst. De magnetische noordpool bevindt zich in het noorden van Canada en is voortdurend in beweging. De kompasnaald zal door lokale omstandigheden echter niet precies in de richting van de magnetisch noordpool wijzen. De afwijking tussen het geografisch en het magnetisch noorden in het horizontale vlak wordt magnetische declinatie of magnetische miswijzing genoemd. In Nederland bedraagt de declinatie ongeveer 1° in westelijke richting. In andere gematigde streken komen miswijzingen tot wel 30° voor. Op hogere breedten is de afwijking zo extreem dat een magnetisch kompas niet praktisch bruikbaar meer is. De richting van het magnetisch noorden wijzigt voortdurend: in Nederland 7' (boogseconden) per jaar in oostelijke richting. Bovendien komen er dagelijkse fluctuaties voor 5'- 10 ' en kunnen zonnenstormen plotselinge verstoringen veroorzaken van 1°.
- Voor een uitgebreidere beschrijving, zie Kompas
Noord vinden
Kompas
De simpelste manier om het Noorden te vinden is natuurlijk met een kompas.
- Voor een uitgebreidere beschrijving, zie Kompas
Sterren
Hoewel al de sterren, door de draaiing van de aarde, lijken te verschuiven in de lucht, is er één ster die nagenoeg stil staat aan de hemel. De Poolster. De sterrenbeelden Grote en Kleine Beer zij de schakels om de Poolster te vinden. deze sterrenbeelden lijken een beetje op een steelpannetje maar ook op een wagentje. Neem van het sterrenbeeld "Grote Beer" de afstand tussen ster A en B vijfmaal en ziedaar de Poolster. Trek een loodrechte lijn vanaf de poolster naar de horizon en daar is het noorden. De Poolster is de laatste ster van de "duwstang" van het sterrenbeeld “Kleine Wagen”.(Kleine Beer).
Zon en horloge
Bij zonsopkomst en zonsondergang kan je snel één van de windstreken te bepalen. de zon komt namelijk op in het Oosten en gaat onder in het Westen. Er is nog een andere manier om met behulp van de zon een windtreek te bepalen om 12 uur plaatselijke "Wintertijd", staat de zon in het Zuiden. Met een wijzer horloge kun je bepalen waar het Zuiden is. Je wijst de kleine wijzer naar de zon en deelt de hoek tussen de kleine wijzer en de 12 doormidden. Deze denkbeeldige lijn wijst naar het zuiden. Tegenover het zuiden ligt het Noorden.
LET OP!! ‘s ochtends rechtsom(A) ’s middags linksom(B). Als je geen horloge met wijzers hebt maar een digitaal dan kun je natuurlijk een klokje tekenen met de juiste tijd.
Zon en schaduw
Als de hele dag de tijd, geen horloge hebt of de zon niet zichtbaar genoeg is voor de vorige methode maar er wel schaduwen zijn is er nog een methode die zelfs iets betrouwbaarder is. De zon gaat niet alleen van oost naar west maar ook naar boven en beneden en staat precies in het zuiden op zijn hoogste punt. Je hebt nodig:
- een recht, puntig zo lang mogelijk ding: bijvoorbeeld een rechte stok, tentharing of telefoonpaal
- een ding om een afstand te meten: een touwtje (je schoenveter) of iets rechts
- een vlak, schoon, horizontaal stukje grond waar je het rechte ding stevig kunt in zetten.
- een paar kleine voorwerpen om een plaats aan te geven: bijvoorbeeld kiezels of kroonkurken
Je moet het volgende doen:
- Zet minstens een uur of zo vóór middag de stok stevig rechtop in de grond zodat je zijn schaduw kunt zien.
- Merk het uiteinde van de schaduw met een klein voorwerp.
- Meet de afstand van je stok tot het merkteken af.
- Blijf om de 10 á 20 minuten de afstand van de stok tot het uiteinde van de schaduw meten. Je zult zien dat de afstand eerst afneemt en dan toeneemt.
- Als de afstand weer gelijk is aan de afstand van de stok tot het merkteken, merk dan weer het uiteinde van de schaduw met een klein voorwerp.
- Trek een lijn van het eerste merkteken naar het laatste merkteken. Deze lijn loopt precies van oost naar west.
- Ga nu recht op de lijn staan met het eerste merkteken aan je linkerkant en laatste aan je rechterkant. Je kijkt nu precies naar het noorden.
Als iets meer haast hebt en het is redelijk midden op de dag: zet de stok in de grond of gebruik een paal die er al staat, markeer de het uiteinde van de schaduw, wacht ongeveer een kwartiertje (hoe langer de stok hoe korter je hoeft te wachten), markeer weer het uiteinde van de schaduw, de lijn door de merkpunten loopt ongeveer van oost naar west, ga weer op dezelfde manier op de lijn staan en je staat ongeveer naar het noorden.
Waarschuwingen
- De schaduw methode wordt afgeraden in de poolgebieden, boven 60° noorder- of zuider breedte.
- De horlogemethode wordt afgeraden in de buurt van de evenaar, in het bijzonder onder 20° noorder- of zuider breedte.
- Wegens gestandaardiseerde tijdzones, kan de zon zijn hoogste punt bereiken tussen 11:00u en 13:00u, afhankelijk van uw plaats in de wereld. Sommige tijdzones zijn breder dan een uur.
- Voorbeeld: Amsterdam is 5° ten oosten van de nul meridiaan, zodat de Zon zijn hoogste punt 20 minuten bereikt vóór Londen. Aangezien Amsterdam één timezone verder is, is dat dus 12:40u wintertijd of 13:40u zomertijd.
- De Poolster komt hoger in de hemel hoe verder je naar het noorden gaat, het is dus niet nuttig boven 70° noorderbreedte.
Mos
Één kant van een boom is vaak begroeid met mos. door dat de zuidkant van de boom in Nederland door de zon beschenen word is die vaak te droog voor mos om op te groeien. De mos groeit over het algemeen dan ook aan de noordkant van de boom.
Externe Links
- Voor meer informatie over hemellichamen , zie stichting de koepel
