Epileptische aanval

Let op, de getoonde medische informatie kan onjuist of onvolledig zijn en kan nooit informatie van een echte geneeskundige/deskundige vervangen. Gebruik Scoutpedia niet als bron voor gezondheids-informatie. Meer informatie op Scoutpedia.nl:Waarschuwing medische artikelen.

Een epileptische aanval is het gevolg van ongecontroleerde hersenactiviteit. Het is een ernstige aandoening, die in de meeste gevallen echter heel goed behandeld kan worden met medicatie.

Soorten aanvallen

Er zijn 2 categorieën van epileptische aanvallen. Partiële epileptische aanvallen zijn aanvallen waarbij slechts een deel van de hersenen betrokken is, en waarbij de persoon die de aanval heeft zich soms bewust blijft van wat er gebeurt. Gegeneraliseerde aanvallen zijn aanvallen waarbij de volledige hersenen betrokken zijn. Er is daarbij ook altijd sprake van bewustzijnsverlies tijdens de aanval.

Partiële aanvallen

Bij deze aanvallen is slechts een deel van de hersenen betrokken. Ze komen minder vaak voor dan gegeneraliseerde epileptische aanvallen (zie hieronder), lijken vaak minder ernstig, en gaan soms zelfs ongemerkt aan de buitenwereld voorbij. Er zijn twee types partiële aanvallen:

• Simpele partiële aanvallen: Dit zijn partiële aanvallen waarbij de persoon zich bewust blijft van wat er rondom hem of haar gebeurt, maar waarbij er zich intussen toch iets voordoet buiten de wil van de persoon om. Het kan gaan om onwillekeurige motorische tics, sensorische hallucinaties, autonome reflexen (zoals smakken met de lippen) of bepaalde psychische gewaarwordingen (zoals déjà vu, angst, euforie).
• Complexe partiële aanvallen: partiële aanvallen van één van de bovenvermelde types, waarbij de persoon zich echter niet bewust is van wat er gebeurt. Deze aanvallen kunnen zich ontwikkelen tot een gegeneraliseerde epileptische aanval, waarbij er betrokkenheid is van de volledige hersenen.

Gegeneraliseerde aanvallen

Bij deze aanvallen zijn de volledige hersenen betrokken. De persoon die de aanval heeft, is zich nooit bewust van wat er gebeurt tijdens de aanval. Er zijn verschillende vormen van gegeneraliseerde epileptische aanvallen:

• Absence (oudere naam: petit mal): dit is een type epilepsie-aanval waarbij de persoon zich tijdelijk niet meer bewust is van wat er rondom hem of haar gebeurt. Hij of zij stopt dan plots, en zit even gewoon voor zich uit te staren.
• Myoclonische aanval: dit soort aanval uit zich in een kortstondige samentrekking van de spieren aan beide zijden van het lichaam. Het ziet eruit als een plotse 'schok', met een duur van enkele seconden. Wanneer de schok hevig is, is het mogelijk dat de persoon die deze aanval heeft iets weggooit wat hij of zij vasthield voor de aanval, morst met drank of eten, enzovoort
• Atonische aanval: dit soort aanval wordt gekenmerkt door een plots verlies van alle spierspanning. De persoon die deze aanval heeft, valt meestal als een zak aardappelen op de grond.
• Tonische aanval: dit soort aanval bestaat uit een plotse verstijving van alle spieren in het lichaam. Deze duurt meestal iets langer dan een myoclonische aanval, en de persoon die de aanval heeft valt doorgaans op de grond, bij gebrek aan controle over de ledematen.
• Clonische aanval: dit soort aanval uit zich in een reeks onwillekeurige schokkende bewegingen (opeenvolging van spanning-ontspanning).
• Tonisch-clonische aanval (oudere naam: grand mal): een combinatie van een tonische en een clonische fase: een plotse verstijving, waarbij de persoon meestal op de grond valt, gevolgd door een reeks onwillekeurige schokkende bewegingen. Er kan zich urineverlies voordoen. Soms bijt de persoon op zijn of haar tong.

Van alle types gegeneraliseerde epileptische aanvallen is de tonisch-clonische de meest bekende bij het grote publiek, waarschijnlijk omdat hij er het spectaculairst uitziet, maar ook omdat dit type epileptische aanval (naast de absence) veruit het vaakst voorkomt.

Wat te doen?

Niet in paniek raken, blijf rustig.

Hulp tijdens de aanval

Doen

Wanneer iemand een epileptische aanval van welk type dan ook heeft, maar in het bijzonder bij een tonisch-clonische aanval, is het vooral belangrijk ervoor te zorgen dat de persoon in kwestie zich geen pijn kan doen.

• Verwijder scherpe of harde voorwerpen uit zijn of haar buurt en maak de directe omgeving zo veilig mogelijk.
• Leg iets zachts onder het hoofd.
• Blijf kalm, en laat de aanval gewoon zijn gang gaan.

Niet doen

• Probeer vooral niet om de onwillekeurige bewegingen te stoppen door de persoon tegen de grond te houden, of zijn/haar ledematen te blokkeren.
• In tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd, is het ook geen goed idee om te proberen iets tussen de tanden te steken. De kans is niet onbestaande dat de persoon in kwestie het voorwerp dat je tussen zijn of haar tanden steekt in stukken zal bijten, en als de stukjes klein genoeg zijn, kunnen deze ingeademd worden en de persoon verstikken. Bovendien loop je het risico in je vingers te worden gebeten. Anatomisch gezien is het vrijwel onmogelijk dat iemand zal stikken in zijn of haar eigen tong, dus daar hoef je je geen zorgen over te maken. Het is wel mogelijk dat de persoon op zijn of haar tong zal bijten, maar je verkleint de kans op tongbijten nauwelijks door een voorwerp tussen de tanden te steken.

Hulp na de aanval

Bij een epileptische aanval hoef je niet altijd een arts te raadplegen. Doe dit wel wanneer:

• De persoon zich ernstig verwond heeft.
• Dit, bij jouw weten, de eerste epileptische aanval was die deze persoon ooit heeft gehad, of de eerste sinds jaren.
• De aanval langer dan vijf minuten duurt.
• De persoon meerdere opeenvolgende aanvallen heeft, zonder tussendoor volledig bij bewustzijn te komen.

In andere gevallen is het voldoende om de persoon na de aanval rustig bij zijn/haar positieven te laten komen. Meestal zal het even duren, ook nadat de aanval voorbij is, voordat de persoon zich opnieuw volledig bewust is van zijn of haar omgeving. Ook wanneer hij of zij tegen je praat, wil dat nog niet automatisch zeggen dat hij of zij ook helemaal 'terug' is. Soms zal iemand na een aanval dingen doen of zeggen die hij of zij zich later niet meer herinnert, en die hij of zij onder normale omstandigheden ook niet zou doen of zeggen.

Meestal is het goed om de persoon na de aanval te laten slapen, als dat mogelijk is. Wees je er in ieder geval van bewust dat een epileptische aanval uitputtend is, en dat je bijvoorbeeld niet kan verwachten dat iemand na een aanval gewoon mee terug naar huis zal stappen.