Subgroepleiding

Subgroepleiding oftewel het hebben van een mate van zelfbestuur binnen een subgroep is een onderdeel van het patrouillesysteem, een van de grondbeginselen van scouting. De gedachte hierachter is dat aan de ene kant de leiding ontlast wordt, en aan de andere kant dat de kinderen zelf zo meer leren over verantwoordelijkheid en samenwerking. Elke subgroep (meestal 4 tot 8 kinderen binnen een groep) wordt in het algemeen geleid door een subgroepleider en een assistent-subgroepleider. Deze twee kinderen zijn over het algemeen degenen met de meeste scoutingervaring van hun subgroep. Echte officiele criteria bestaan er niet om (assistent-) subgroepleider te worden.

In de jonge (spel)takken, zoals welpen en kabouters, hebben de subgroepleider en de assistent subgroepleider meestal vrij beperkte, vaak huishoudelijke, taken zoals de vlag hijsen en begeleiding van nieuwe kinderen in zijn/haar subgroep.

In de midden (spel)takken, zoals verkenners, gidsen en scouts, waren de subgroepleider en de assistent-subgroepleider in de oorspronkelijke opzet vrijwel volledig verantwoordelijk voor het programma van hun subgroep. Tegenwoordig ligt die verantwoordelijk grotendeels bij de leiding van de (spel)tak.

Kiezen van de subgroepleiding

Bij de meeste scoutinggroepen wordt de subgroepleiding door de staf van de groep gekozen. Het zijn, zoals gezegd over het algemeen degenen met de meeste scoutingervaring van hun subgroep. Vaak kijkt de staf echter ook naar zaken als hoe het kind ligt in de groep, hoeveel het van scouting weet, en of het in staat is om leiding te geven aan de andere kinderen.

Er zijn ook groepen die (vanaf scouts- of jongverkennersleeftijd) hun subgroepleiding door de subgroepen zelf laten kiezen via een democratisch systeem. De leiding wijst eerst drie personen uit de subgroep aan die verkiesbaar zijn, waarbij de subgroep zelf bepaalt wie daarvan de leider en wie daarvan de assistent wordt. De derde persoon blijft dan over als reserve, voor als één van de twee anderen er een keer niet is. Het voordeel van deze manier is dat er binnen de subgroep ook echt draagvlak is voor het luisteren naar de kinderen die gekozen zijn, omdat ze dat kiezen zelf gedaan hebben. En wie weet werkt het ook wel motiverend voor de groep als geheel, wanneer kinderen zien dat de staf ze blijkbaar verantwoordelijk genoeg vindt om zelf een goede subgroepleider te kiezen.

Subgroepleiding per organisatie

Hieronder volgt een duidelijk overzicht met de verschillende namen voor de (assistent) subgroepleiders bij de verschillende bewegingen en (spel)takken (klik op toon om het overzicht uit te klappen):

FOS Open Scouting

tak	subgroep	naam subgroep	subgroepleider	assistent subgroepleider
bevers	burcht	?	n.v.t.	n.v.t.
zeehonden	pelsje	?	n.v.t.	n.v.t.
welpen	nest	kleur	nestleider	hulpnestleider
JVG	patrouille	dier	patrouilleleider	assistent patrouilleleider
aspiranten	kwartier	dier	kwartiermeester	bootsman
VG	patrouille	dier	patrouilleleider	assistent patrouilleleider
juniors	kwartier	dier	kwartiermeester	bootsman
seniors	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
seniors (zeescouts)	n.v.t.	n.v.t.	kwartiermeester	bootsman
stam / loodsen	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Op het uniform draagt

• de patrouilleleider en de kwartiermeester twee witte linten op de linkerborstzak, weerszijden van het kenteken van de wereldbeweging
• de assistent patrouilleleider en de bootsman één wit lint op de linkerborstzak, achter het kenteken van de wereldbeweging

Scouting Nederland

speltak	subgroep	naam subgroep	subgroepleider	assistent subgroepleider
bevers	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
dolfijnen	vin	kleur	topper	tipper
welpen	nest	kleur	gids	helper
esta's	stel	kleur	steller	assistent steller
kabouters	volkje	dorp in Bambilië	hoofdkabouter	hulpkabouter
scouts	ploeg	dier	ploegleider	assistent ploegleider
verkenners	patrouille	dier	patrouilleleider	assistent patrouilleleider
padvindsters/gidsen	ronde		rondeleidster	assistent rondeleidster
waterscouts	bak	dier/kleur	bootsman	kwartiermeester
luchtscouts	bemanning	dier	1e piloot	2e piloot
explorers (rowans/sherpa's/ Matrozen ter Wilde Vaart/ astronauten)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
pivo's/loodsen	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Plusscouts	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Om zijn functie goed te kunnen uitvoeren is het bij waterscouting vereist voor een Bootsman een Machtiging BootLeiding (MBLMachtiging BootLeidingMachtiging BootLeiding) te hebben. Verder bestaat er (a)pl-training voor de Scouts-speltakken, waarin ze leren hoe ze goede (a)pl's kunnen zijn/worden.

Op het uniform draagt

• de gids: twee gele linten om de rechtermouw (oorsponkelijk om de linkermouw).
• de helper: één gele lint om de rechtermouw (oorsponkelijk om de linkermouw).
• de topper: twee lichtblauwe linten op linkerborstzak, weerszijden van het installatieteken
• de tipper: één lichtblauw lint op linkerborstzak, rechts van het installatieteken
• de ploegleider twee witte linten op de linkerborstzak, weerszijden van het installatieteken
• de assistent ploegleider één wit lint op de linkerborstzak, rechts van het installatieteken