Takel
Een takel is in de scheepvaart de benaming voor een hijswerktuig of hijstuig waarmee een last kan worden opgetild.
Uitleg[bewerken | brontekst bewerken]
Ook in de volksmond wordt het woord takelen vaak gebruikt voor het hijsen van zwaar materiaal. Een ander woord is “talie”. Ook een bergingsvoertuig voor het verslepen van voertuigen wordt vooral door kinderen vaak een takelwagen genoemd.
Over het algemeen is een takel een of meer blokken/katrollen waardoor touw, staalkabel of ketting is ingeschoren. Het leiden van een touw, kabel of ketting door een aantal blokken of katrollen heet inscheren. Het aantal schijven waarover het ingeschoren touw, kabel of ketting loopt, bepaalt hoeveel kracht uiteindelijk op de uitgelopen lijn gezet moet worden om te hijsen. Iedere extra schijf in het blokkenstel verlengt de touwlengte die moet worden uitgelopen om een last te hijsen of te verplaatsen. De grootste kracht op het ingeschoren touw staat op het vaste eind aan het eerste blok en dat bepaalt de minimale treksterkte van het te gebruiken touw.
Bij constructiewerk gebruikt men wel een takelstel om eenmalig een verbinding aan te spannen of naar de juiste plaats te leiden. Men laat de spanning dan niet op het stel staan. Gebruik het takelstel alleen om iets op te hijsen of te spannen en borg de verbinding met een touw, spanband of een ketting.
Voor remkracht zijn er verschillende apparaten in de handel. Deze zorgen ook voor extra weerstand.
Opgelet![bewerken | brontekst bewerken]
Door de vaak zeer grote krachten die met een takel bereikt kunnen worden kan er ongewenste schade ontstaan. Zorg dus eerst voor voldoende kennis en goed materiaal voordat men een takelstel gaat samenstellen en gebruiken. Denk hierbij aan de treksterkte van het materiaal maar ook aan de stevigheid van ankerpunten. Een vuistregel is om touw te gebruiken met minimaal het dubbele van de benodigde treksterkte. Overweeg ook of een takelstel de juiste methode is voor wat je wilt gaan doen.