Wandervogel

De Wandervogel (nl; Trekvogel / Wandelvogel) is een Duitse jongerenbeweging die ontstond in 1896 in het Berlijnse stadsdeel Steglitz. Door de groeiende industrialisering kregen scholieren en jongeren de behoefte om zich los te maken van school en maatschappij. Ze maakte in groepsverband bergwandelingen en trektochten door de vrije natuur en probeerde zo hun eigen levenswijze te ontwikkelen.

Ontstaan

In 1896 gaf de Gymnasium leerling Karl Fischer de aanzet om wandeltochten te organiseren voor zijn mede-scholieren. Binnen enkele jaren breiden dit idee zich uit over het hele Duitse taalgebied en in 1901 werd de Wandervogel - Commissie voor schoolreizen, officieel een vereniging. De vereniging werd het begin van de Die Deutsche Jugendbewegung waar ook de eerste Duitse scoutingorganisaties onderdeel van waren.

Fisher baseerde zijn idee op de reizende studenten uit de middeleeuwen. De leiders van een wandeltocht werden naar hun middeleeuwse voorbeelden “Vagant” genoemd.

Door verschillen in ideeën over de leiding van de vereniging en de opvattingen over het toelaten van meisjes en geheelonthouding (geen alcohol gebruik) ontstonden er afsplitsingen en nieuwe verenigingen.

• Der Wandervogel - uit Steglitz
• Der Alt-Wandervogel
• Wandervogel, Deutscher Bund für Jugendwanderungen
• Der Jung-Wandervogel

Oostenrijk en Zwitserland

In Oostenrijk nam een Praagse student, Hans Moutschka, het initiatief om in 1909 een De Österreichischer Wandervogel op te richten. Na het eerste contact in 1906 de Oostenrijkse jongere en de Wandervogel in Bohemen (Tsjechië). De Oostenrijkse waren echter minder politiek neutraal en verdedigde het nationalisme in Duitsland.

Tussen 1908 ontstond er ook een Zwitserse tak. Zwitserse studenten hadden kennis gemaakt met Duitse studenten die tegen het gebruik van alcohol waren en richten de Schweizerischer Wandervogel op. Bij de oprichting hadden ze 50 leden, in 1913 waren dar er al 1500.

Eerste Wereldoorlog en erna (1914 - 1933)

Rond de Eerste Wereldoorlog kwam het tot een samenwerking en deels versmelting met de Padvinderij en de Wandervogel in de vorm van de Bündische Jugend (jeugd in verbondenheid). De Wandervogel probeerde om politiek neutraal te blijven.

Japan

De Japanse minister van onderwijs lanceerde, voor de Tweede Wereldoorlog, de Wandervogel in Japan. De bedoeling was om gezonde activiteiten voor jongeren door het hele land te promoten. Zo noemde hij het de Gezondheid Promotie Vereniging Wandevogel (奨健 (Shōkenkai Wandāfōgeru-bu) De eerste Wandervogel studentenclub werd in 1935 opgericht aan de Rikkyo Universiteit in Tokyo. Vanaf 1937 spreiden de Wandervogel zich uit over andere universiteiten door het hele land.

Na de machtsovername van de Nazi’s

De Nationaal Socialistische Partij (Nazi) verbood de Wandervogel, de Scouting, de Bündische Jugend en alle andere onafhankelijke jeugd bewegingen. Enkel sommige kerkgenootschappen organiseerde nog jeugd activiteiten tot 1936. De Nazi’s stonden alleen hun eigen jeugdbeweging toe.

Heden

Na de oorlog werd de Wandervogel opnieuw opgericht en ontstaan er weer nieuwe takken in Duitsland en de omringende landen. Ook in Japan is de Wandervogel tegenwoordig een welbekende studenten vereniging met activiteiten als mountainbiken canyoning, klimmen en ski-tochten.

Oorsprong en Nalatenschap

Het idee van Fischer was niet helemaal nieuw. Al enkele jaren voor het initiatief van Fischer organiseerde een docent aan hetzelfde gymnasium, Hermann Hoffmann, al wandeltochten in de bergen en langs de Rijn. Hij stelde een ervaren wandelaar aan als gids en noemde wandelaars "Wanderfüchse" (wandelvossen, beginners) en "Wanderburschen" (wandelkerels, ervaren). Karl Fischer was een van de deelnemers aan een wandeling in het Boheemse Woud. Ook Hoffmann werd geïnspireerd door een van zijn docenten en ondernam een tocht naar Magdeburg Tor.

Sommige schrijvers zien in de Wandervogels een invloed op de Hippie Cultuur die in de jaren ’60 in de Verengde Staten ontstond.