De Katholieke Vlaamse Meisjesgidsen (KVMG), beter bekend onder de naam Blauwe Gidsen waren losse, katholieke (meisjes)gidsengroepen in Vlaanderen tussen 1939 en 1953. De organisatie was opgericht uit Vlaams protest tegen de bestaande organisatie voor katholieke gidsen, die niet Vlaams georiënteerd genoeg zou zijn.
Ontstaan[bewerken | brontekst bewerken]
Naast de algemene scoutingorganisaties, kende de scoutingbeweging in België oorspronkelijk twee rooms-katholieke organisaties: één voor jongens en één voor meisjes. Door taal- en cultuurverschillen worden beide organisaties na verloop van tijd gesplitst in een Vlaamse en een Waalse federatie. Men probeert de beide landstalen in koepelverbanden echter nog wel bij elkaar te houden. Zo ontstaan de VVKS/FSC voor jongens en de KPB/AGCB voor meisjes, met de VVKS en de KPB als de Vlaamse takken en de FSC en GCB als de Waalse takken.
De beide jongenstakken krijgen in 1930 elk een eigen federatiebestuur, en beginnen daarop sterk uit elkaar te groeien. De beide gidsenfederaties blijven echter onder hetzelfde hoofdbestuur. Een aantal Vlaamse leidsters kan zich echter niet vinden in deze structuur. Als grootste bezwaar wordt vaak genoemd dat zij de federatie als té unitair Belgisch beschouwen en daardoor te weinig Vlaams. Het verbond zou de Vlaamse groepen achterstellen en als minderwaardig beschouwen. Andere kritiek was dat het verbond een imitatie was van het scoutssysteem van de jongens, dat het verbond te weinig openstond voor "volkskinderen" uit de lagere sociale klassen, en dat er een afwijzende houding was tegenover welpenleidsters bij de VVKS.
Oprichting[bewerken | brontekst bewerken]
De leidsters zoeken steun bij de VVKS, dat hen aanmoedigt om net als zij tot een zelfstandig Vlaams Verbond uit te groeien. De leidsters komen in contact met Yvonne Groffi, toenmalig hoofdakela bij de VVKS, en getrouwd met Maurits Vanhaegendoren. De ontevreden groepen splitsen zich onder leiding van Groffi af van het officiële verbond van de KPB/GCB, en daardoor ontstaan in 1939 de "katholieke Vlaamse Meisjesgidsen" (KVMG). De gidsen verruilen hun kakikleurig uniform voor het blauwe uniform van de Engelse gidsen. Dit levert hen de benaming "blauwe gidsen" op.
Een jaar later begint de Tweede Wereldoorlog. In tegenstelling tot in Nederland mogen de scoutingorganisaties in België blijven bestaan, zolang ze hun uniform maar niet dragen. Tijdens de oorlogsjaren worden vele losse meisjesgroepen opgericht. Men durft het echter niet aan om tijdens die oorlogsjaren de eigen Vlaamse organisatie verder uit te bouwen. Tegenwerking is er echter van meerdere kanten: De officiële gidsenbeweging doet er alles aan om de nieuwe organisatie dwars te zitten, en ook de plaatselijke vertegenwoordigers van de Rooms-katholieke Kerk vinden de nieuwe beweging "veel te Vlaams".
Fusie met de KMGB[bewerken | brontekst bewerken]
In juli 1945, nadat de oorlog is afgelopen, weten de beide verenigingen elkaar alsnog te vinden. Door een statutenwijziging binnen het Belgische gidsenlandschap wordt een structuur mogelijk met twee afzonderlijke taaltakken, waardoor het voor de KBP mogelijk werd om met de uitgesproken Vlaamsvoelende blauwe gidsen mogelijk werd. De K.P.B. en de Blauwe Gidsen fuseren onder de naam 'Katholieke Meisjesgidsen van België' (KMGB). De samenwerking bleek echter van korte duur. De aanwezige spanningen tussen de beide organisaties waren nog niet verdwenen, en vonden een voedingsbodem in zowel het visuele verschil van de uniformen als in de verschillende manieren waarop het akkoord dat de fusie toeliet, werd uitgelegd. Op 28 november 1947 besliste de Algemene Raad dat Yvonne Van Haegendoren-Groffi buiten de beweging zou worden gezet. In dat jaar publiceert Groffi overigens het boek "Meisjes-Gidsen, handboek voor leidsters", een standaardwerk.
Hierop richtte Groffi in 1948 zonder officiële erkenning een eigen Vlaamse Katholieke meisjesgidsenbeweging op, het Vlaams Verbond der Katholieke Meisjes-Gidsen. Wanneer Van Haegendoren-Groffi in 1953 bij de geboorte van haar zesde kind overlijdt, zoeken de blauwe groepen uit deze nieuwe beweging wederom toenadering tot het KMGB, wat uiteindelijk leidt tot het verdwijnen van de blauwe gidsenbeweging. Een definitieve opsplitsing van de GCB/KMGB is daarmee overigens niet van de baan. Ondanks de inspanningen om beide landstalen samen te houden, wordt de taalopsplitsing in 1961 alsnog een feit.
Bronnen en referenties
- Scoutinggeschiedenis (9en10.be) (archief), van de website van de Sint-Lievensgroep en Sint-Andriesgroep Antwerpen
- Digitale voormoeders, de Mechelse Imelda Jans vertelt over haar lidmaatschap van de Blauwe Gidsen bij leidster Yvonne Groffi
- De gidsenbeweging in België (gsb-history.org), door Dominique Buron, Geneviève Iweins d’Eeckhoutte en Sophie Wittemans
- Inventaris van het archief Vlaams Verbond van Katholieke Scouts en Meisjesgidsen (VVKSM) 1916-1973 (kadoc.kuleuven.be) (pdf)
- Mijlpalen in Scouting en Guilding (vvksm.be), 1930-1962
