Gradenstelsels
Gradenstelsels zijn manieren om de grootte van hoeken aan te geven.
Booggraad
De booggraad is de schaalverdeling van een cirkel die we allemaal op school leren en het meest gangbaar is. Op het kompas maar ook in de wiskunde. In het oude Babylon bepaalde men dat een cirkel 360° is. Dit baseerde ze op de boog die de zon in een dag aan de hemel maakt (een cirkel). Ze namen 12 maanden met 30 dagen (12 x 30 = 360) de tijd die de aarde nodig heeft om rond de zon te draaien. 1° kan worden verdeeld in 60 minuten en een minuut weer in 60 seconden. Wat weer verband houd met de oorsprong van de lengtegraden. 1/60° (1 minuut) op de evenaar is gelijk aan een zeemijl (1852 Km)
Artillerie graad
Bij het mikken met een kanon is het vrij lastig om met normale booggraden te rekenen, daarom hebben de militairen daar een andere eenheid voor verzonnen. Deze eenheid is de "Art. º%" (Art. van Artillerie), mil of duizendste. 1 mil is de afwijking van 1 meter op 1 km of 1 yard op 1000 yard. Meestal wordt dat een beetje afgerond zodat er 6400 mil in een volle cirkel passen.
De schaalverdeling in een telescoopvizier is vaak niet afgerond waardoor er daar 6283 duizendsten (2000*π) in een volle cirkel passen.
Decimale graad
Wetenschappers die zich bezighouden met het opmeten van de aardbol gebruiken de decimale graad.
Bij het vaststellen van de lengtematen werd bepaald dat de afstand van de noordpool tot de evenaar 10.000.000 meter (10.000 km) is. Men stelde dat 1 graad, 100 km is. Zo kwam men aan 100 graden van de noordpool tot de evenaar.
Toen de meter algemeen gebruikt werd en ze opnieuw gingen meten bleek dat de werkelijke afstand tussen de noordpool en de evenaar 10.002,288 km bleek te zijn maar toen konden ze niet meer terug. Een decimale graad word aangeduid met gon, grad of gra.
De graden vergeleken
| Booggraden | Artillerie graden | Decimale graden |
|---|---|---|
| 1 ° | 17,8 °% | 1,1 gon |
| 2 ° | 35,6 °% | 2,2 gon |
| 3 ° | 53,3 °% | 3,3 gon |
| 4 ° | 71,1 °% | 4,4 gon |
| 5 ° | 88,9 °% | 5,6 gon |
| 10 ° | 177,8 °% | 11,1 gon |
| 15 ° | 266,7 °% | 16,7 gon |
| 20 ° | 355,6 °% | 22,2 gon |
| 25 ° | 444,4 °% | 27,8 gon |
| 30 ° | 533,3 °% | 33,3 gon |
| 35 ° | 622,2 °% | 38,9 gon |
| 40 ° | 711,1 °% | 44,4 gon |
| 45 ° | 800 °% | 50 gon |
Windstreken in graden
| Windstreek | Aantal graden | Aantal Art. º% | Aantal Gon |
|---|---|---|---|
| Noord | 0 ° | 0 °% | 0 gon |
| Noord Noord Oost | 22 ° 30' | 400 °% | 25 gon |
| Noord Oost | 45 ° | 800 °% | 50 gon |
| Oost Noord Oost | 67 ° 30' | 1200 °% | 75 gon |
| Oost | 90 ° | 1600 °% | 100 gon |
| Oost Zuid Oost | 112 ° 30' | 2000 °% | 125 gon |
| Zuid Oost | 135 ° | 2400 °% | 150 gon |
| Zuid Zuid Oost | 157 ° 30' | 2800 °% | 175 gon |
| Zuid | 180 ° | 3200 °% | 200 gon |
| Zuid Zuid West | 202 ° 30' | 3600 °% | 225 gon |
| Zuid West | 225 ° | 4000 °% | 250 gon |
| West Zuid West | 247 ° 30' | 4400 °% | 275 gon |
| West | 270 ° | 4800 °% | 300 gon |
| West Noord West | 292 ° 30' | 5200 °% | 325 gon |
| Noord West | 315 ° | 5600 °% | 350 gon |
| Noord Noord West | 337 ° 30' | 6000 °% | 375 gon |
| Noord | 360 ° | 6400 °% | 400 gon |
Graden (Temperatuur)
- Voor graden Celsius en Fahrenheit zie; "Temperatuur"
