Leren stoken

Scoutpedia.nl, dé Scouting wiki
Ga naar:navigatie, zoeken

Om veilig en goed een kampvuur te leren stoken kan er gebruik gemaakt worden van de volgende artikelen op de scoutpedia:

Met de kennis uit bovenstaande artikelen moet je een heel eind komen. Wanneer je vervolgens met jeugdleden vuur gaat stoken, is het uiteraard het allerbelangrijkst dat de veiligheid van de kinderen volkomen onder controle is. Wanneer je dat zeker weet, zou je het stoken van een vuurtje wellicht al aan kinderen uit de DWEK leeftijd kunnen uitleggen.

Stookcursus[bewerken | brontekst bewerken]

Onderstaande van twee uur uitgevoerd worden. Het niveau is geschikt voor DWEK en de wat jongere scouts. Er wordt eerst een theoriedeel gegeven, daarna volgt een deel waarin de kinderen zelf met het hout mogen experimenteren. Beperk je bij voorkeur alleen tot het maken van vuur, en ga geen eten op het vuur klaar laten maken, omdat je de "slechte stokers" daarmee laat haasten. Dat komt later wel weer een keer, als iedereen het beter kan.

De theorie[bewerken | brontekst bewerken]

Voordat je begint met het fikkie stoken zelf, kun je de kinderen eerst uitleggen hoe zo'n vuurtje precies werkt.

Vuur[bewerken | brontekst bewerken]

De werking van de branddriehoek kun je uitleggen met de volgende twee proefjes:

  • Proef 1: Zet een kaarsje in een schaal met water waar een jampotje overheen geplaatst wordt. Het water in jampotje stijgt, omdat het kaarsje zuurstof gebruikt.
  • Proef 2: Zet een waxinelichtje op tafel, en leg daar wat grote houtblokken overheen, zodat de vlam een houtblok raakt. De branddriehoek is hier toch aanwezig? Waarom brandt het dan niet? Even laten raden, en zeggen dat je hier later op terugkomt.

Soorten brand[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn twee soorten brand:

  1. Een gloeibrand (bbq, sigaret). Kenmerk: geen vlammen, weinig zuurstof, verspreid langzaam, veel hitte
  2. Een gasbrand (alles met vlammen). Kenmerk: veel zuurstof nodig, minder hitte, veel grotere verspreiding.
  • Proef 3: Een velletje A4-papier met een gat in het midden wordt aan één punt opgetild, en de leiding zal straks het papiertje vanuit het gat aansteken. Waar denken de kinderen dat de vlammen heen gaan? Hiermee toon je vervolgens nog een kenmerk van een gasbrand aan: gasbrand wil recht omhoog!

De werking van een gasbrand[bewerken | brontekst bewerken]

Als je vlammen ziet, dan is dat altijd brandend gas. Hoe kun je houtgas maken? Je kunt het toch niet smelten? Alle natuurlijke (dus geen plastic!!) materialen die brandbaar zijn, verliezen bij grote verhitting brandbaar gas. Wat daarna overblijft is kool.

  • Proef 4: Stop een reageerbuisje vol zaagsel, en sluit het af met een stop waar een klein buisje doorheen gaat. Wanneer het buisje verhit wordt, ontstaat een geel-bruine rook in het reageerbuisje. Wanneer dat door het buisje naar buiten stroomt, kun je het aansteken. Dit is dus houtgas! Na afloop, wanneer we het reageerbuisje openen, is de zaagsel zwart. Na aansteken gaat het gloeien, oftewel: zo maak je houtskool. (kinderen evt uitleggen dat houtskool en as twee verschillende dingen zijn, die verwarren ze wel eens)
  • Proef 5: Kaars"gas". Steek het kaarsje uit proef 1 weer aan. Wat brandt er nu eigenlijk? Het lontje wordt namelijk niet korter! Uitleg: het lontje is verzadigd met het vloeibare (warme) kaarsvet. De vlam verdampt het kaarsvet, en het verdampende kaarsvet voedt de vlam. Bewijs: kaarsje uitblazen. Nu gaat de kaars nog even walmen. Hou een lucifer of aansteker zeker een centimeter van het lontje in de walm, en de kaars brandt weer. Oftewel: kaarsvet"gas"!

Uit deze proefjes kun je zien dat brandend hout twee stadia heeft; eerst worden na verhitting vlammen "houtgas" gevormd (je ziet ook wel eens buiten het vuurtje uit het achtereinde van een stok een klein vlammetje komen, terwijl het andere uiteinde in brand staat). Na de gasbrand blijft er houtskool over, en deze gloeit verder.

Wat brandt er langer; een vuurtje met alleen een gasbrand of een vuurtje met alleen een gloeibrand? Ofwel: wat is essentieel voor een goed werkend vuurtje? De centrale gloeibrand midden in het vuur werkt als een centrale verwarming. Zelfs als de gasbrand stopt, kun je makkelijk dingen aankrijgen door ze dicht tegen de centrale verwarming aan te leggen. (Gloeibrand verspreid zich heel langzaam)

Heeft blazen bij een pure gasbrand zin?

  • Proef 6: blaas een lucifer uit.

De kinderen snappen nu als het goed is ook dat je een net aangemaakt vuurtje kunt uitblazen

Water[bewerken | brontekst bewerken]

Water wordt wel eens als de tegenpool van vuur gezien. Waarom brandt nat hout niet? Water kan niet heter worden dan 100 graden, omdat het dan zo snel verdampt, dat het zich gelijk weer afkoelt. Natte dingen, worden (onder normale omstandigheden) dus niet heter dan 100 graden, en koelen snel af als het verwarmen stopt. Brandt hout al bij 100 graden? Nee, en daarom zal eerst het meeste water uit nat hout moeten verdampen, om daarna pas te kunnen branden.

Vraagje: Welk hout verdampt het makkelijkst water? Dik of dun?

  • Proef 7: Inpakken. Pak een dikke balk van 10 cm dik, en maak daarnaast een stapel van dertig stokken van dezelfde lengte . Het gewicht van beide stapels (houtblok versus de stapel stokken) moet ongeveer gelijk zijn. Enkele vrijwilligers krijgen pakpapier om zo veel mogelijk hout in te pakken. Groep 1 pakt de balk in, groep twee de stokjes. Beiden krijgen echter een stuk pakpapier wat net groot genoeg is om de balk in te pakken. Groep twee heeft dus veel te weining om alle stokjes in te pakken. Hoe kan dat? Het was toch evenveel hout?

Uitleg: De dikke balk wordt weer uitgepakt, en de omtrek wordt gemeten. Wat zou er gebeuren als we hem splijten? Dan komt er dus omtrek bij (doe het desnoods echt, en meet na met een touwtje). Oftewel: de vorm van het hout bepaalt hoeveel oppervlakte het hout heeft (in kindertaal: hoeveel houtvezels daglicht kunnen zien). Als de balk en de stokjes kletsnat zijn, welke droogt dan sneller? Degene met de meeste oppervlak!

Cookies helpen ons onze services aan te bieden. Door onze services te gebruiken stemt u in met het gebruik van onze cookies.