PDD-NOS

PDD-NOS (POS-NAO)

PDD-NOS = Pervasive Developmental Disorder, Not Otherwise Specified Pervasieve Ontwikkelingsstoornis Niet Anderzins Omschreven (POS-NAO)

PDD-NOS voldoet niet aan alle criteria van een autistische stoornis of die criteria zijn in veel mindere mate aanwezig. Het gaat om kinderen die op basis van hun gebrek aan sociale sensitiviteit en eenzijdige starheid ernstig beperkt worden in hun sociaal-emotionele ontwikkeling en vaak ook in opleiding en beroepsmatige ontplooiing. De sociale en communicatieproblemen kunnen verschillen in ernst en aantal.

PDD-NOS is een restgroep, waaronder ook de ‘atypische autisme’-beelden vallen. De laatste vorm voldoet niet aan de criteria van de autistische stoornis vanwege een begin op latere leeftijd (op of na het derde jaar), atypische symptomatologie of te weinig symptomen of deze allemaal. In de praktijk wordt vaak de richtlijn aangehouden van minimaal drie criteria, met een criterium op de dimensie sociaal contact.

De DSM-IV-TR typeert PDD-NOS als een ernstige en pervasieve beperking in de ontwikkeling van de wederkerige sociale interactie samen met tekortkomingen in ofwel verbale en non-verbale communicatieve vaardigheden of in combinatie met stereotiep gedrag, interesses en activiteiten.

Er wordt niet voldaan aan de criteria van een:specifieke pervasieve ontwikkelingsstoornis, schizofrenie, schizotypische of ontwijkende persoonlijkheidsstoornis.

Doordat in de vorige DSM-IV-versie de criteria te ruim waren hebben destijds te veel kinderen deze diagnose gekregen.

Populair gezegd zijn deze kinderen vaak: • een beetje wonderlijk • wijsneuzig • wat stijf en onhandig • kunnen eigen koers varen • zijn niet geïnteresseerd in anderen • vaak afwijkende interesses • lijken niet te luisteren • extreem eerlijk • recht door zee • kunnen angstig en driftig worden bij te grote druk en onverwachte veranderingen.

Ze zijn emotioneel jonger dan hun leeftijdgenoten, hun ‘sociaal snapvermogen’ is beperkt, ze hebben weinig of geen vriendjes, werken liever alleen, hebben moeite om hulp te vragen en zijn snel overbelast.

Uitingsvormen en het niveau van verstandelijk functioneren wordt gekenmerkt door een drietal stoornissen:

• stoornissen in de sociale interacties (m.n. wat betreft de wederkerigheid) • stoornissen in verbale en non-verbale communicatie • stoornissen in de soepelheid, flexibiliteit van interesses en activiteiten.

Daardoor hebben ze een zeer beperkt repertoire van interesses en activiteiten.

Lorna Wing heeft in haar beschrijving van het bredere concept, de autismespectrumstoornis, het begrip ‘stoornis in de verbeelding’ toegevoegd, waarmee ze een stap maakte van het gedragsniveau, waarop de drie tekorten beschreven werden, naar het cognitieve niveau.

De symptomen op de triade kunnen per individu, per ontwikkelingsfase sterk wisselen. Bij jonge kinderen met autisme zijn de signalen vaak moeilijk te herkennen.

Kenmerken:de manier waarop ze je betrekken in hun ontdekkingen en hun spel. Typerend is ook of en hoe ze naar het gezicht van hun ouders kijken en of ze gevoelig zijn voor de emoties van anderen.

Sommige kinderen zijn zeer in zichzelf gekeerd (aloofness), terwijl andere veelvuldig, grenzeloos en dikwijls op claimende wijzen contact maken, zonder echter tot wederkerigheid te komen. Ook kunnen er in de loop van de tijd veranderingen optreden. Zo kan een erg in zichzelf gekeerde kleuter zich ontwikkelen tot een eigenaardige adolescent die iedereen te pas en te onpas aanspreekt. Bovendien kunnen jongeren zelfs in de puberteit, zeker als ze cognitief hoger functioneren, een depressie ontwikkelen omdat ze zich pijnlijk bewust worden van hun anderszijn en sociaal onvermogen. De pubertijd is minder overzichtelijk dan de kindertijd en er wordt meer een appel gedaan op zelfstandigheid. Sommige mijden oogcontact of gaan ondoordacht handelen. Sommige spreken helemaal niet of praten eigenaardig. Ook kan er gedragwisselingen optreden, op school heel rustig zijn en thuis grenzeloos druk. De gezamenlijke noemer bij deze wissellende presentatie is dat de afstemming op andere ontbreekt.

PDD-NOS is een prikkelverwerkingsstoornis: de informatie wordt door subtiele hersenafwijkingen slechts gefragmenteerd opgenomen, waardoor die informatie niet goed wordt gecombineerd tot gehelen.

Verbindingen tussen groepen zenuwvellen binnen een bepaald hersengebied zijn niet intact. Daardoor zijn er gebreken in de waarneming : het brein is slechter in staat informatie te groeperen, wat nodig is om een globaal overzicht te krijgen.

Ze kunnen:

• emoties niet juist interpreteren, • nemen zeer gedetailleerd en fragmentarisch waar • ervaren de wereld anders dan andere kinderen • niet goed afstemmen op een situatie • overzien het geheel niet • moeite met sociale betekenisverlening

Geluid komt met vertraging aan in de hersenen van deze kinderen. Daardoor verwerken autistische kinderen geluid en taal verschillend in vergelijking met niet-autistische kinderen, wat een mogelijke verklaring voor de communicatieproblemen van autisten geeft.

Vanwege de stoornis in de prikkelverwerking roepen bij deze kinderen de prikkels uit de omgeving nu eens heel heftige, dan weer veel te geringe reacties op. Dit grillige beeld kan verwarrend zijn voor de omgeving.

Het gaat om onmacht. Het is een patroon om zich te handhaven, ze snappen zichzelf meestal niet en kiezen dan voor de ‘gemakkelijkste’ uitweg via externaliseren te overleven. In hun gedrag is alle té. Er kunnen zo dus veel bijkomende problemen ontstaan, die niet typisch voor autisten zijn en ze missen een ‘sociale antennen’; mind blindness (De Groot-Cohen), Kleurenblindheid voor de sociale context (De Groot en Paagman) Er is, anders gezegd, een gebrekkig ‘sociaal snapvermogen’.

De stoornissen in het ontwikkelingsverloop verlopen vaak hortend en stotend. Ontwikkelingsachterstand in sommige functies naast virtuositeit op andere is niet ongewoon. Behalve deze problemen, die specifiek gerelateerd zijn aan de stoornis (starheid, perseveratie, stereotypieën en preoccupaties), en het abnormale ontwikkelingsverloop zijn er vaak non-specifieke gedragsproblemen, zoals slaap-en eetproblemen of driftbuien.

De meest voorkomende ontwikkelingsproblemen bij kinderen met PDD-NOS liggen op drie gebieden:

• Biologisch-lichamelijk (sensomotorische ontwikkeling, aandachts-en activiteitsregulatie, de prikkelverwerking) • Cognitief (mentaal voorstellingsvermogen, spraak en taal) • Sociaal-emotioneel (intrapsychische belevingswereld, spelontwikkeling en intermenselijke relatievorming)

Het is recentelijk aangetoond dat bepaalde kleine lichamelijke afwijkingen samengaan met autisme. Het gaat om subtiele lichamelijke afwijkingen zonder medische betekenis die geen cosmetische ingrepen rechtvaardigen. Het gaat om een niet helemaal rechte pink, tenen die iets te ver uit elkaar staan, vergroeide oorlobjes, een hoger verhemelte, ogen die iets te ver uit elkaar staan. Het vóórkomen van één enkele van deze afwijkingen zegt niets, maar vanaf een aantal van vier of meer bestaat een sterk verband met autisme.

De cognitieve informatieverwerkingsstoornis blijkt uit:

• de moeite om belangrijke van onbelangrijke informatie te onderscheiden. • grote gerichtheid op details • concrete voorstellingen • te letterlijk nemen van de taal • hun weerstand tegen verkenning van nieuwe leergebieden, • niet kunnen generaliseren van kennis naar andere situaties • niet flexibel kunnen hanteren of overschakelen naar andere strategieën.

Ruimtelijk inzicht is vaak redelijk, maar het vermogen om volgordeverschijnselen te ontrafelen (sequentieerfunctie) worden over het algemeen slecht uitgevoerd. Oog-handcoördinatie, de abstraheerfunctie en de taalfunctie zijn zwak.

De problemen op het sociaal-emotioneel vlak komen voort uit:

• angsten • afweer van contact, • moeite met inschatten wat echt • niet echt is en vanuit wensvervullend denken.

Deze interne prikkels maken hen onbereikbaar voor informatie, voor instructie van buitenaf, en ze kunnen heftig,onvoorspelbaar gedrag vertonen. Door hun gerichtheid op zichzelf werkt een appel op de relatie ook niet goed.

Voor een handig overzicht, print onderstaand bestand uit. Media:Overzichtstoornissen.pdf