Tijdzone

Een tijdzone is een gebied op de aardbol waarin dezelfde tijd wordt gehanteerd. Dit gebied is over het algemeen 15 lengtegraden breed. Het verschil in tijd met een andere tijdzone ten westen of ten oosten ervan bedraagt 1 uur (*).

Doordat de wereldbol rond is en dus maar aan 1 zijde door de zon beschenen kan worden is het aan de ene kant van de aarde dag en aan de andere kant nacht. Daardoor is het dus ook niet overal op de wereld "even laat".

Kaart met tijdzones

Tijdzones lopen in eerste instantie van de Noordpool tot de Zuidpool, maar om politieke en praktische redenen niet gelijk aan de meridianen. Als een land voor 90% in de ene tijdzone ligt zal over het algemeen de overige 10% ook tot die tijdzone horen. Het noordwestelijke puntje van Spanje (Galicië) ligt net boven Portugal, Portugal ligt wel in een andere tijdzone maar Galicië hanteert dezelfde tijd als de rest van Spanje. In China zouden 4 tijdzones gelden. De Chinese regering heeft gekozen voor 1 tijd. Als een land toch meerdere tijdzones heeft worden de grenzen hiervan om de grote bevolkte gebieden heen gelegd, zodat de afspraak bij de kapper aan de andere kant van de stad niet in een andere tijdzone is.

Na eeuwen van rekenen en tijd meten zijn de tijdzones ontstaan. In de tijd daarvoor werd op elke plek op aarde de plaatselijke tijd gebruikt. Dat hield in dat als de zon in het zuiden stond was het 12 uur. Met de komst van het uurwerk kwam men er achter dat dit niet helemaal klopte. Doordat niet iedereen een horloge had of een klok in huis had ging men uit van de torenklok. Omdat niet alle torenklokken gelijk liepen varieerde de tijd per stad, dorp of zelfs wijk. Door de komst van de spoorwegen en de radio werd landelijke de tijd een noodzaak. De Nederlandse spoorwegen gebruikte de Amsterdamse tijd als standaard. Gemeenten paste hun tijd aan, aan de Spoorwegen. Toch liepen pas in 1909 alle klokken in Nederland gelijk en wel 19½ minuut voor op de tijd in Greenwich(*). Dit bleef zo tot 16 mei 1940 toen tijdens de tweedewereldoorlog de bezetter de Centrale Europese Tijd (CET) in voerden . CET werd de tijd zoals in Berlijn, 1 uur voor op de tijd in Londen. Die dag werd ook voor het eerst de zomertijd in gevoerd en de klokken in Nederland moesten 1 uur en 40 minuten vooruit gezet worden. Na de oorlog is deze tijd gebleven.

(*)

• 1 dag duurt 24 uur of 1440 minuten.
• 1440 minuten gedeeld door 360° = 4 minuten per 1°.
• Amsterdam ligt op 4°54'0" (4,875°) van Greenwich.
• 4 (minuten) X 4,875° = 19½ minuten.
• 15° x 4 minuten = 60 minuten oftewel 1 uur.

Datumgrens

Op de internationale datumgrens komen de oostelijke en westelijke tijdzones bij elkaar. De tijdzone ten west van de grens is UTC +12uur en ten oosten -12uur. Om de oosterlijk punt van Rusland en enkele eilanden in de Grote Oceaan niet in twee dagen te delen loopt de grens niet loodrecht over de 180° meridiaan. Een Spaanse expeditie, die in de 15de eeuw, de lijn overstak ontdekte bij terugkeer in Spanje dat hun scheepslogboek een dag later liep ten opzichte van Spanje. Om dit op te lossen en de hele aarde een consequent datumsysteem te geven is er de grens aangewezen als internationale datumgrens. Als men deze in westelijke richting overschrijdt, wordt het een dag later; in oostelijke richting een dag vroeger.

Afwijkingen

Zomertijd

Door dat landen wel of niet meedoen aan zomer en wintertijd, wijken sommige landen af van de eigen tijdzone. Voor landen rond de evenaar heeft het geen nut om zomer- en wintertijd te hebben omdat daar gewoon geen zomer en winter bestaat.

½ uur zone

Sommige tijdzones verschillen een ½ uur; Omdat bijvoorbeeld Australië zo groot is heeft men er voor gekozen de staten, South Australia, en Northern Territory een ½ uur af te laten wijken van de oostelijke staten en de staat Western Australia. Hierdoor zou het verschil niet te groot zijn. De staat Western Australia echter werkt niet mee aan de zomer en wintertijd met als gevolg dat het tijdverschil nu een halfjaar nog groter is.

Poolgebieden

Omdat de tijdzones van de Noord- naar de Zuidpool lopen zou je in theorie op precies op de polen in een soort tijdgat staan. Als je een rondje van 10 meter om de pool heen loop heb je theoretisch in een minuutje 24 tijdzones doorkruist. Probeer je horloge daar maar eens op de juiste tijd te krijgen. De “Bewoners” van Antarctica, wetenschappers, hebben afgesproken de tijdzone van hun bevoorraders te gebruiken. De meeste weteschappelijke stations worden bevoorraad vanuit Nieuw-Zeeland. Op de Noordpool zijn geen permanente bewoners er is dan ook geen standaard afspraak. Door bezoekers wordt vaar UTC gebruikt. Gebieden boven de Noordpoolcirkel die tot een land behoren gebruiken hun lokale tijdzone.

Samoa

Het land (West-)Samoa, in de Stille Oceaan, behoorde tot 29 december 2011 tot de Amerikaanse kant van de datumgrens. Het eiland doet tegenwoordig veel zaken met Australië en Nieuw Zeeland. Voor deze datum was er een tijdsverschil met Sydney van 21 uur. Dit betekende voor de handel dat drie dagen in de week, in een van beide landen, het weekeinde was. Er is dus gekozen voor de Australische kant van de datumgrens om praktische redenen. De bewoners van Samoa sloegen 30 december 2011 over en gingen over van (wintertijd) UTC−11 naar UTC+13. Samoa is nu het eerste land dat Nieuwjaar viert.

Zones

Tijdzones van Europa:

blauw	West-Europese Tijd (UTC+0) West-Europese Zomertijd (UTC+1)
lichtblauw	West-Europese Tijd (UTC+0)
rood	Midden-Europese Tijd (UTC+1) Midden-Europese Zomertijd (UTC+2)
geel	Oost-Europese Tijd (UTC+2) Oost-Europese Zomertijd (UTC+3)
oranje	Kaliningradtijd (UTC+3)
groen	Moskoutijd (UTC+4)

Lichtere kleuren tonen landen met zomertijd.

Voordat we ingaan op elke tijdzone in de wereld zetten we alleen Europa even op een rijtje; UTC = Universal Time, Coordinated; is een samenvoeging van het Engelse CUT en het Franse TUC en de nieuwe standaard tijd. (**)

UTC -4uur

• Bonaire ,Saba & Sint Eustatius (Nederland)

UTC -1uur

• de Azoren (Portugal)

GMT = Greenwich Main Time (NL; WET = West-Europese Tijd) = UTC

• IJsland
• Danmarkshavn; plaats in Groenland (Denemarken)
• Faeröer eilanden (Denemarken)
• Het Verenigd Koninkrijk
• Ierland
• Portugal
• Canarische Eilanden (Spanje)
• Madeira (Portugal)

CET = Central European Time (NL; MET = Midden Europese Tijd) UTC +1uur

• Noorwegen
• Zweden
• Denemarken
• Nederland
• België
• Luxemburg
• Duitsland
• Polen
• Tsjechische republiek
• Slowakije
• Frankrijk
• Zwitserland
• Oostenrijk
• Hongarije
• Spanje
• Italië
• Slovenië
• Kroatië
• Bosnië-Herzegovina
• Servië
• Montenegro
• Albanië
• Macedonië

EET = Eastern European Time (NL; OET = Oost Europese Tijd) UTC +2 uur

• Finland
• Estland
• Letland
• Litouwen
• Oekraïne
• Moldavië.
• Roemenië
• Bulgarije
• Griekenland
• Turkije

UTC +3uur

• Een klein deel van Rusland (tussen Litouwen en Polen)
• Wit-Rusland

MSK = Moscow Time (NL; Moskoutijd) UTC +4uur

• (Europees) Rusland; o.a. de steden Moskou, Sint-Petersburg, Sotsji, Wolgograd, Izjevsk & Samara.

(**)

• CUT = Coordinated Universal Time
• TUC = Temps Universel Coordonné