Bewerken van Zelfbouw brander

{{zie ook|[[Blikbrander]] voor een versie op hout}}
[[Bestand:Pepsi-can stove lit.JPG|thumb|Een zelfbouw brander uit een colablikje (pannesteun weggelaten voor de duidelijkheid]]
Een '''zelfbouwbrander''' is een zelfgemaakte, ultralichte, draagbare [[brander]]. Het eenvoudige ontwerp bestaat uit blik (meestal frisdrank- of bierblikjes) en brandt op alcohol, meestal gedenatureerd (spiritus). Er bestaan veel variaties op het basisontwerp. Frisdrankblikjes van aluminium worden vaak gebruikt, omdat ze een bodemvorm hebben die zich leent voor het vastmaken van de binnenwand van de brander. Het totale gewicht, met inbegrip van een windscherm / pannensteun, kan minder zijn dan 30 gram. Vanwege dat lage gewicht, in vergelijking met enkele commerciële branders, is dit model populair onder [[hike]]rs. Dit voordeel gaat verloren bij wandeltochten met een langere tijd tussen de mogelijkheden om de voorraden aan te vullen. De brander is namelijk minder efficiënt en vereist meer brandstof dan alternatieven zoals hexamine brandstoftabletten (esbit), vooral wanneer voor meer dan een persoon gekookt wordt.

== Geschiedenis en ontwerp ==
Het basisontwerp is meer dan honderd jaar oud. Het bestaat uit een dubbele wand gasgenerator, een geperforeerde branderring en een inwendige voorverwarmkamer. Een soortgelijk ontwerp is gepatenteerd in 1904 door de New Yorkse koperslager J. Heinrichs. Trangia verkoopt een commerciële versie van het model sinds 1925.

In het lage druk model met open bovenkant fungeert de dubbele wand als een gasgenerator, die de warmte van de vlam overdraagt aan de brandstof. Dit effect versterkt verbranding, waardoor dit model meer warmte produceert dan andere passieve modellen. De binnenwand creëert ook een handige ruimte voor het aansteken van de brander. Zodra de brandstof is opgewarmd, zal de damp door de holle wand en de perforaties opstijgen en een ring van vuur vormen. Damp stijgt ook op van het centrum van de brander, maar zal via de ring van vuur gaan voor een efficiënte verbranding, zolang er een [[pan]] staat op de brander. Andere "hoge druk" ontwerpen streven naar efficiënte verbranding door afsluiten van de brandstofkamer na het vullen of het vullen door de vlamgaten.

<gallery mode="packed">
Bestand:Stove preheat 1.png| Brandstof is in de brander gegoten en aangestoken, brandt in het centrum.
Bestand:Stove preheat 2.png| De vlam verhit de brandstof en de binnenkant van de brander, waardoor de brandstof gaat verdampen.
Bestand:Stove preheat 3.png| Zodra warm genoeg, zal de dampdruk zorgen dat brandstof uit de gaten spuit en een ring van vuur ontstaat.
</gallery>

== De bouw ==
De brander is gemaakt van twee aluminium blikjes bodemdelen. De binnenwand is uitgesneden en plat gemaakt uit de wand van blikjes. Een ring van gaten is aan de bovenkant geprikt met een priem. De delen zijn gelijmd met een hoge-temperatuur epoxy of verzegeld met hittebestendige tape. De totale hoogte is minder dan 50 m.m., maar de afmetingen kunnen worden vergroot voor meer brandstof of verkleind voor nog minder ruimte.
[[Bestand:Pepsi can stove exploded.jpg|thumb|right|160px| Driedelig brander van frisdrankblikjes, exploded view.]]
De keuze van aluminium heeft verschillende voordelen: lichtgewicht, lage kosten, en een goede thermische geleiding voor het verdamping van de brandstof. Windschermen / pannesteunen kunnen worden gemaakt uit blikjes, op maat gesneden en met ventilatiegaten toegevoegd.

== Werking en prestaties ==
Elke brander is ontworpen voor een of twee personen. Wanneer deze gebruikt wordt om grotere maaltijden (meer dan een halve liter) te koken, is het minder efficiënt dan een meer krachtige brander die zorgt voor meer warmte in een pan. Dit komt omdat een langere kooktijd nodig is, gedurende welke meer warmte verloren gaat aan de omgeving. Een krachtigere, "hoge druk" versie is hieronder weergegeven.

Voor het gebruik van de brander wordt een kleine hoeveelheid brandstof gegoten in de brander en daarna aangestoken. De pan wordt dan boven de brander gezet, op een windscherm of pannesteun. De vlam is eerst klein wanneer alleen de binnenste kamer brandt. Zodra de brandstof is opgewarmd, na ongeveer een minuut, zal de damp door de perforaties stromen en een ring van vuur vormen. Er wordt genoeg warmte van de vlam doorgegeven aan de brandstof om een volledige verbranding te handhaven tot brandstof opraakt.

== Prestaties ==
* Warmte productie: ~1400 W
* Kooktijd, halve liter: ~ 5 minuten (<30 ml brandstof)
* Kooktijd, hele liter: ~ 12 minuten (<45 ml brandstof)
* Brandtijd: ~ 9 minuten met 30 ml brandstof
* Brandtijd (volledig): ~ 30 minuten met 75-90 ml brandstof

== Vergelijking met andere branders ==
De brander kan beter presteren dan enkele commerciële modellen in koud of hooggelegen omgevingen, waar propaan- en butaantankjes niet meer werken. 

Brandstofverbruik (in gewicht) is ongeveer vijftig procent meer dan een butaan- of propaanbrander. Een brander van frisdrankblikjes weegt minder dan 30 gram. De lichtste gasbrander 90 gram. Veel commerciële branders hebben ook speciale brandstoftankjes, wat het totale gewicht van de brander verhoogd. Geen tankjes zijn nodig voor de brander van frisdrankblikjes; gedenatureerde alcohol kan worden vervoerd in vrijwel elke lichtgewicht fles, zoals een plastic frisdrankfles. Het gewicht voordeel van de drank-brander is minder door het grotere brandstofverbruik (vooral op langere wandelingen), maar wordt gecompenseerd door de betrouwbaarheid en eenvoud.

Andere kenmerken van de brander van frisdrankblikjes zijn de vrijwel geruisloze werking en de geschiktheid als een noodsituatie opvang. Gedenatureerde alcohol is een relatief milieuvriendelijke brandstof die niet roet, al is het giftig om te drinken. Pure ethanol wordt zelden gebruikt als branderbrandstof omdat deze meestal is onderworpen aan drankenbelasting. Gedenatureerde alcohol is algemeen beschikbaar bij campingzaken en andere winkels. Deze branders werken goed op 90% alcohol, marginaal op 70% en helemaal niet op 50%.

Open alcoholbranders zijn inherent gevaarlijk, omdat morsen mogelijk is en de brandstof brandt met een bijna onzichtbare vlam. Trangia biedt een anti-flashback brandstof fles met auto shut-off schenkdop.

== Variaties ==
[[Bestand:Pepsi can stove variations.jpg|thumb|none|800px| Variaties met dwarsdoorsnede in geel. Van links naar rechts: Standaard, Omgekeerd tweedelig, Zijbrander, "Hoge druk".]]

[[Bestand:Canstove.jpg|thumb|right|220px|Zijbrander uit een blikje]]
;'''Standaard''': De klassieke ultra-lichtgewicht [[rugzak]]brander. Ontworpen voor één persoon, lichter dan commerciële modellen van hetzelfde ontwerp.
;'''Omgekeerd tweedelig''': kleiner en lichter dan de standaard versie, moeilijk om te vullen.
;'''Zijbrander''': Werkt ook als pannesteun (gaten in de zijkant). Een strak passende pan kan de brandstofdruk verhogen.
;'''"Hoge druk"''': Een krachtiger versie, maar zwaarder en moeilijker te maken. De brander is gesloten met een duimschroef na het vullen met brandstof. Een extra voet wordt gebruikt voor brandstof voor voorverwarming.
;'''Geïsoleerd''': Een variant van de standaard versie zonder een binnenwand. Gevuld met gewone glaswol isolatie.
;'''Andere''': Er zijn tal van andere modellen in gebruik.

== Externe links ==
* [http://www.bushwalking.org.au/FAQ/FAQ_Efficiency.htm Stove and Fuel comparisons, (Bushwalking.org)]
* [http://zenstoves.net/Stoves.htm Zen Alcohol Stoves]
* [http://wings.interfree.it/html/main.html Wings - The Home Made Stove Archive]
* [http://www.csun.edu/~mjurey/penny.html Alcohol "Penny Stove"]
* [http://marquardts.org/mindspring/can/index.htm Convex Top Coke stove]
* [http://groups.msn.com/Troop73Alameda/troop73alcoholstoveproject.msnw Troop 73 Alcohol Stove Project]
* [http://ygingras.net/b/2007/6/a-better-soda-can-stove The "Hannah Stove"] by Yannick Gingras
* [http://home.alltel.net/rjprince/FireLightStove.html The "Fire Light Stove"] by RJ Prince
* [http://www.metacafe.com/watch/839102/cool_little_miniature_stove/ Miniature Camp Stove]

{{bron|titel=Bron|bronvermelding=
*[[:en:Beverage-can stove]] }}
{{Link portaal Uitrusting}}

[[Categorie:Materiaal]]

[[en:Beverage-can stove]]
[[fr:Réchaud à alcool liquide]]