Aandacht

De scoutingprincipes van Robert Baden-Powell:

Scoutingprincipes Scoutingmethode Symbolisch raamwerk Aandacht

---

De aandacht (ook wel viering of kampaandacht, Engels: Scouts' Own) is een onderdeel van "bezinning" tijdens een opkomst of kamp.

De Aandacht is een traditie die in de begindagen van Scouting al ontstaan is. Het is van origine een korte ceremonie (pakweg 15 minuten) die bestaat uit een combinatie van meditatie, reflectie (op jezelf, de wereld of het leven), muziek en het voorlezen van gedichten of verhalen. De aandacht is een bezinningsmoment, en kan op elk moment van een kamp of opkomst gehouden worden. Het kan dienen om een moment van rust en bezinning in te bouwen in het anders zo drukke en actieve scoutingprogramma, of om aandacht te vragen voor een bepaald (maatschappelijk) onderwerp. Vaak heeft de aandacht ook een thema, bijvoorbeeld vriendschap, het goed zorgen voor het milieu, seksuele geaardheid of eerlijkheid.

Of de Aandacht in Vlaanderen nog gebruikt wordt, is onbekend. In Nederland kun je de Aandacht vooral nog aantreffen bij groepen met een actieve christelijke signatuur, of met veel christenen in het leidingteam. De aandacht wordt daar dan met name gebruikt tijdens kampen, als activiteit op zondag of een andere christelijke feest- of gedenkdag. De aandacht is bij dat soort groepen dan vooral ingesteld als alternatief voor het bezoeken van een kerkdienst.

Invulling van een aandacht

Een aandacht kun je op verschillende manieren invullen, afhankelijk van de functie die je de aandacht wilt meegeven, wat de kinderen in de groep van huis uit gewend zijn, de leeftijd van de kinderen, of wat je de groep als leiding graag wilt meegeven. Pas de inhoud en de lengte van de ceremonie aan op de leeftijd van de deelnemers. Voor kinderen tot een jaar of tien kun je het 't beste houden bij een eenvoudige boodschap die hoogstens tien minuten of een kwartiertje duurt (met een spel of knutselwerk erbij kan het natuurlijk wat langer duren). Iets abstracts als "rechtvaardigheid" begrijpen ze op deze leeftijd nog niet, maar concrete voorbeelden over wat eerlijk is en wat oneerlijk, daar kunnen ze al wat meer mee. Bij wat oudere kinderen kun je het al wat abstracter maken, maar ook weer niet te veel.

Ter verhoging van de bijzondere sfeer van de aandacht, kun je hem ook op een speciale plek houden waar je de rest van het kamp niet komt. Bijvoorbeeld in een kapelletje op het terrein, of op een open plek in het bos. Of wat dacht je van het houden van een Aandacht in een met kaarsen omringde cirkel, midden in de nacht?

Enkele programma-ideeën:

• een sketch / klein toneelstukje om het onderwerp te introduceren, en aan de hand waarvan er vragen kunnen komen opborrelen
• momentje stilte voor bezinning
• luisteren naar een verhaal
• zingen van een liedje
• knopen van vriendschapsbandjes
• lagerhuisdiscussie
• spel met stellingen
• samen praten over een maatschappelijk onderwerp. Enkele voorbeelden: pesten, groepsdruk, erbij horen, eigenwaarde, zelfbeeld, omgaan met elkaar, discriminatie, vooroordelen, samen delen, armoedebestrijding, respect, tolerantie, natuurbeleving, wetten/regels, tradities, gezagsverhouding, ouders/kinderen, puberen, relaties, intimiteit, verlegenheid, leven en dood, materialisme, oorlogen, zinloos geweld
• nadenken over je eigen positie als scout
• brieven schrijven voor Amnesty International (met een goede inleiding, eventueel door iemand van Amnesty zelf) of Jubilee Campaign
• collecteren voor mede-scouts waarvan de ouders de kampprijs niet konden betalen, maar die toch meemochten
• schimmenspel
• maken van muziek
• uitzoeken en voorlezen van een mooi gedicht
• verhalen en legenden vertellen
• reflecteren op de wet en de belofte
• doen van een knutselwerkje

Voor verdere spel-ideeën: zie de lijst van spellen voor spirituele ontwikkeling en die voor sociale ontwikkeling.

Aandacht inpassen in het kamp

Zorg dat de aandacht aansluit bij de beleveniswereld van de groep. Dan heb je de meeste kans op een succesvolle aandacht. Dit aansluiten kan zowel op het gebied van vorm als inhoud.

Maak de aandacht tot een bijzondere ceremonie die blijft hangen. Kies bijvoorbeeld een mooie open plek in het bos om de aandacht te houden, of hou hem midden in de nacht bij een kampvuur, of bij het licht van een olielampje. Daarnaast kun je de aandacht misschien inpassen in het kampthema, waarbij je bijvoorbeeld de rituelen gebruikt die bij het kampthema passen: indianenrituelen, mayatekens, rooms-katholieke symboliek, joodse gebruiken... Denk aan het uitdoen van je schoenen bij het betreden van de tent waar de Aandacht wordt gehouden, het laten rondgaan van een vredespijp, en het samen drinken uit dezelfde beker of eten van dezelfde schaal, of het stoppen van briefjes met wensen in een wensmuur.

Mocht je de aandacht gebruiken voor het bespreken van een maatschappelijk onderwerp, laat dat thema dan niet zomaar uit de lucht vallen. Je kunt het aansluiten op onderwerpen die op dat moment in de groep spelen, bijvoorbeeld het thema "leven en dood" als er net een bekend iemand van de groep is overleden dat de groep erg bezig houdt, of "pesten" als dat in de groep vaak voorkomt. Een andere manier is dat het onderwerp aansluit bij het kampthema. Bijvoorbeeld het "omgaan met je ouders/broertjes/zusjes" in een kamp over maffiafamilies, "seksualiteit" in een feestdagenkamp (op de dag dat het over valentijnsdag gaat), "eerlijk zijn" wanneer je in het themaverhaal zojuist hebt ontdekt dat het themafiguur leugens verspreidt, of over het "beschermen van de natuur" in een kamp over het oerwoud.

Externe links

Nader uitgewerkte ideeën voor een aandacht kun je elders vinden op internet. Een goede plek is bijvoorbeeld www.jeugdwerkidee.nl, met bijvoorbeeld programma's voor:

• Pinksteren: Spelletjes rond "lopend vuur"
• Pasen: Bloempotjes beschilderen
• Ideeën voor de invulling van een Aandacht (Scouts' Own) op Engelstalige sites: op Fortunecity (voor meisjes), uit Canada, uit Engeland, lijstje met links, allerlei gedichtjes, met een voorwoord van BP.