Meeteenheden

In het verleden ontstonden er vele maatstelsels. Per land, streek of stad verschilde de “standaardmaten”.

Lengte

Met een lengtemaat wordt het formaat van een lijn, een touw of de afstand tussen objecten aangegeven. Bij een vierkant/rechthoek of een kubus/balk is de lengte de grootste liggende zijde naast de breedte, de hoogte en diepte. Het formaat van breedte, hoogte en diepte worden ook aangegeven in dezelfde maateenheid.

Gewicht

Het gewicht is de kracht die een voorwerp uitoefent op de poten waar het op staat of de touwen waar het in hangt. Niet te verwarren met de massa van een voorwerp. De massa is een constante, het gewicht is variabel en hangt samen met de atmosferische omstandigheden en de zwaartekracht.

Inhoud

de inhoud is de hoeveelheid materie die in een voorwerp zou kunnen passen als het hol is of zou zijn. Dit wordt aangegeven in een meetkundige eenheid. Het woord wordt ook gebruikt om aan te geven wat er in een artikel of verhaal beschreven wordt.

Metriek stelsel

Het metriek stelsel is het meest voorkomende stelsel. Lengte wordt uitgedrukt in meters, gewicht in grammen, inhoud in liters. Van 1790 tot 1798 ontwierp een commissie van wis- en natuurkundigen het metrieke stelsel in opdracht van Franse revolutionaire regering. De meter was nog niet algemeen in gebruik en werd pas in 1820 verplicht in het koninkrijk der Nederlanden (toen nog; Nederland, België en Luxemburg). Tussen 1837 en 1874 volgde Frankrijk, Duistland, Oostenrijk en Hongarije. Pas in 1875 op de Internationale Diplomatieke Meterconferentie werd het metriek stelsel algemeen aanvaard door een grote hoeveelheid landen. Tot 1958 sluiten grote landen als Japan, Rusland en China zich aan bij een wettelijk gebruik van het metriek stelsel.

Het verenigd koninkrijk verzetten zich tot in 1975 ook hier het stelsel werd in gevoerd. Zij het met protest en uitzonderingen; Australie, Ierland, Nieuw-Zeeland, Canada en Zuid-Afrika zijn nog in de overgangsfase.

De “standaardmeter” werd in 1799 gemaakt en ligt opgeslagen in Frankrijk. Aan deze meter worden alle meters ter wereld geijkt.

Zie ook Decimale graad

Imperiaal en US stelsels

In de imperiaal en US stelsels worden lengtematen uitgedrukt in inches,yards, en miles, gewichten in ounces en ponds, inhoud in pints en gallons. Beide stelsel zijn gebaseerd op de maten die de Britten tot 19de eeuw gebruikten in het Verenigd Koninkrijk en haar (voormalige) kolonies. Omdat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk in de 19de eeuw en later apart de maten per wet standaardiseerden verschillen ze van elkaar, de meeste lengte en gewichtsmaten verschillen weinig, maar de inhoudsmaten verschillen veel.

Ook in Nederland en België werd voor de invoering van het metrieke stelsel gebruik gemaakt van deze maateenheden. De Duim was een “Inch” en de Voet een “Foot”. De "mijlpaal", het “pondje kaas”, het “onsje meer” en natuurlijk die het "koude pintje” zijn herinneringen aan die tijd. Op dit moment zijn de Verenigde Staten, Liberia en Myanmar de enige landen die het Imperiaal of US stelsel als wettelijk hanteren. Stafkaarten zijn in deze landen zijn ook uitgevoerd in mijlen en voeten. Afstanden en schaal verschillen dus met het Europese systeem.

In het verenigd Koninkrijk is nog wel een wet die luidt dat bier uitsluitend geschonken mag worden in pints of ½ pints. Een Belgisch biercafé mocht hierdoor niet de originele (karakteristieke) glazen gebruiken.

Metrisch versus Imperiaal

Lengtematen

Bij de lengtematen is één maat die buiten de beide systemen valt de Zeemijl (Nautical mile eng.) deze is precies 1852 meter of 1.15078 Engelse mijl. Hiervan afgeleid is de "knoop" een snelheidseenheid van 1 zeemijl per uur (1,852 km/u). Een zeemijl staat gelijk aan 1/60ste van een booggraad op de evenaar of één boogminuut.

Metrisch	Imperiaal
1 Kilometer (1000 mtr.)	0,62137119 Mijl
1 meter	1,0936133 Yard
1 decimeter (0,1 mtr.)	0,32808399 Foot
1 centimeter (0,01 mtr.)	0,39370079 Inch

Naam	Opgedeeld
1 League	3 mi. / 24 fur. / 5280 yd.
1 Mile (Mijl)	8 fur./80 ch. / 1760 yd.
½ Mijl	880 yd.
¼ Mijl	440 yd.
1 Furlong	10 ch. / 220 yd
1 Chain	22 yd. / 66 ft.
1 Yard	3 ft. / 36 in.
1 Foot	12 Inch (12”)

Imperiaal	Metrisch
1 League	4,828032 Km.
1 Mijl	1,609344 Km.
½ Mijl	804,672 mtr.
¼ Mijl	402,336 mtr.
1 Furlong	201,168 mtr.
1 Chain	20,11 mtr.
1 Yard	91,44 cm.
1 Foot	30,48 cm.
1 Inch	2,54 cm.

Gewichtseenheden

De “stone” is in het Verenigd Koninkrijk al afgeschaft voor het metrieke stelsel zijn intrede deed toch drukken ze hun lichaamsgewicht nog altijd uit in "stones".

Imperiaal	Metrisch
1 ton	0,907 t
1 hundredweight, cental	45,4 kg
1 quarter	11,3 kg
1 stone	6,35 kg
1 pound	453,5 g
1 ounce	28,3 g
1 dram	1,77 g
1 grain	64,8 mg

Inhoudsmaten

Een benzineblik zoals je vlak bij de VS-Canadese grens kunt kopen. De inhoud is aangegeven in liters, Imperiaal en US Gallons

Door invoering op verschillende tijdstippen zijn de Inhoudsmaten in het Verenigd Koninkrijk (VK) en de Verenigde Staten (VS) verschillend van elkaar. Opvallend is dat een olievat in beide landen ongeveer 159 liter is (35 gal. VK / 42 gal. VS)

Imperiaal	Metrisch
1 vat (Olie)	159 ltr.
1 gallon (VK)	4,55 ltr.
1 gallon (VS)	3,79 ltr.
1 quart (VK)	1,14 ltr.
1 quart (VS)	9,46 dl.
1 pint (VK)	5,68 dl.
1 pint (VS)	4,73 dl.
1 gill (VK)	1,42 dl.
1 gill (VS)	1,18 dl.
1 ounce (VK)	2,84 cl.
1 ounce (VS)	2,96 cl.
1 drachm (VK)	3,55 ml.
1 dram (VS)	3,70 ml.