Touw

Touw wordt binnen Scouting gebruikt voor allerlei soorten schiemanswerk en klimsport. Het bestaat uit natuur- of kunstofvezels die gevlochten of geslagen worden tot lijnen. Lijnen hebben een diameter van 10 milimeter of meer, wanneer ze dunner zijn worden ze koord, garen of draad genoemd. Voor een lange levensduur moet het touw goed onderhouden worden.

Vezels

Er zijn meerdere typen touw, die van verschillende vezels gemaakt worden. Ruwweg zijn de typen in twee groepen te verdelen: natuurvezels en kunststof. Het verschil is te zien door het bij een vlammetje te houden: kunststof smelt. Tegenwoordig wordt in hoofdzaak kunstvezel gebruikt. Bij het pionieren gebruiken we voornamelijk natuurvezel touw

Kunststofvezels

Kunststofvezels zijn lastig te herkennen omdat ze in alle vormen en kleuren gemaakt kunnen worden. Ze zijn vaak meer bekend onder een merknaam (zoals nylon) dan het kunstofmateriaal. Bij Scouting worden vooral de goedkope "basis"vormen gebruikt.

• 

  Polypropylene
  Polypropyleen (merk: Gripolene): Lichtbruin/groen, vezelig, stroef, drijft op water. Dit is het meest gebruikte touw op Scoutingschepen (vallen, landvasten, niet voor schoten) omdat het goedkoop en duurzaam is en er "klassiek"bruin uitziet. Het is de vervanger van Manilla. De vezels worden vaak gemaakt van folie dat tot vezels gesneden worden.
• Geruwd Polypropyleen (merknamen: Spleitex, Hempex): Lichtbruin, bijna wit. Wordt daarom ook wel kunsthennep genoemd. Lijkt erg op de natuurvezel. Krimvast, dus goed bruikbaar voor sjorwerk wat nat wordt. Rotvast, wat een groot voordeel is als touw niet altijd meteen goed te drogen kan worden gehangen. Redelijk zacht en dus vriendelijk voor de handen bij het knopen van grote projecten. Klein nadeel: de aanschafprijs ligt wat hoger.
• 

  Polyethyleen
  Polyethyleen (merk: Nimplex): Oranje gladde draadjes, goedkoop, drijft op water, rekt.
  • Geschikt door sleeptrossen (drijft op water, rekt).
  • Knopen gaat moeilijk (glad)
  • Als het ergens langs schavielt (schuurt) wordt het snel warm, smelt en geeft harde plekken, zie touwonderhoud.
• 

  Polyamide
  Polyamide (merk: Nylon Perlon, Enkelon). Wit, rekt, kan slecht tegen zonlicht. Wordt gevlochten gebruikt voor de schoten van Scoutingzeilschepen, waar vroeger katoen werd gebruikt.

Natuurvezels

• Manilla. Mooi geel-bruin, ruw, sterk, niet duur. Het wordt geolied voor een langere levensduur. Vroeger was dit het meest gebruikte touw. Inmiddels is het grotendeels vervangen door kunststof, vooral polypropyleen dat er ongeveer hetzelfde uitziet. Bij scouting wordt het nog veel als pioniertouw gebruikt omdat het ruwer is. De vezel is afkomstig uit de "stam"(opgerolde bladstengels) van een bananenboom Musa textilis.
• Katoen (Engels: Cotton). Wit, zacht, duur. Werd vroeger gevlochten gebruikt voor schoten op zeilschepen. Heeft een korte levensduur en wordt hard, dus is tegenwoordig vervangen door kunststof. De vezels komen van de zaadpluizen van het plantengeslacht Gossypium.
• Sisal. Wit, goedkoop, vergaat buiten snel. Wordt gebruikt als touw om pakketjes dicht te binden of als goedkoop touw bij manifestaties.
• Hennep (Engels: Hemp). Licht-grijsbruin, voelt zacht aan. Hennep wordt op moderne schepen niet meer gebruikt. Vroeger was het de enige touwsoort en in vissersdorpen lagen dan ook vele henneptuintjes. Later werd het nog gebruikt voor de lijken van katoenen zeilen (verstevigingstouw aan de rand van het zeil) en als opvulling van het hart van staaldraad. In oude schouwburgen en theaters werd vaak henneptouw gebruikt in de hijsinstallatie of trekkenwand. De vezels zijn afkomstig van de hennepplant (Cannabis sativa, inderdaad dezelfde als van hasjiesj en marihuana). Wordt nog gebruikt als paktouw of als goedkoop touw bij manifestaties. De pluizige vezels kun je goed gebruiken als tondel bij het maken van een vuur.

De eigenschap dat natuurvezel vergaat geeft een ecologisch voordeel bij kortdurend gebruik.

• 

  Manilla

• 

  Manilla-boom

• 

  Katoen

• 

  Katoenplant

• 

  Sisal

• 

  Sisalplant

• 

  Hennep

• 

  Hennepplant

Klimsport & Touw

Binnen de klimsport worden diverse touwen gebruikt, voor diverse doeleinden Voor scouting is eigenlijk de verdeling tussen Dynamsich touw en Statisch touw van toepassing. Dynamisch touw heeft een bepaalde rek welke de valsnelheid van een klimmer enigzins compenseert. Statisch touw is voorgerekt, waardoor het weinig tot niet meer uitrekt. Statisch touw is niet geschikt als klimtouw (levensgevaarlijk), maar wordt gebruikt voor tokkelbanen, speleogie (abseilen) en traverses (horizontale oversteek). In de klimsport wordt alleen nog maar gebruik gemaakt van kunststofvezels vanwege de betere bestandheid tegen schuren en breuk.

LET OP: Koop nooit tweedehands klimmateriaal of klimtouw, omdat niet duidelijk is of dit materiaal al veel heeft geleden en je leven afhankelijk is van de staat waarin je klim materiaal verkeert. Zie ook Treksterkte, voor meer info over wat het materiaal te verduren krijgt.

Constructie

Touwwerk, of dit nu uit natuurvezels of kunstvezels bestaat, wordt gemaakt op twee manieren. Men begint met de vezels die worden:

Geslagen

Vezels worden in elkaar gedraaid tot garens. Veel garens worden in elkaar gedraaid (geslagen) tot strengen(kardelen). Een aantal strengen wordt geslagen tot een lijn of tros. Een lijn kan links of rechts geslagen zijn. Dit is te zien door hem recht voor je te houden. Wijzen de strengen naar boven naar rechts, dan is het rechtsgeslagen, naar links dan linksgeslagen. Bij iedere stap wordt afwisselend geslagen. Zijn de strengen rechts geslagen (wat meestal het geval is) dan zijn de garens links geslagen en de vezels weer rechtsgeslagen. Als er meer dan 3 of 4 strengen gebruikt worden, ontstaat een opening in het midden van de lijn die opgevuld wordt door een rechtdoorlopende streng: het hart. De ruimte tussen de strengen heten tieren

Touwen werden vroeger geslagen op een lijnbaan die net zo lang was als de lijn. In de vroegere visserdorpen vond je daarom deze heel lange, smalle lijnbanen.

Gevlochten

Om een bos rechtdoor lopende garens (het hart) worden stroken garens gevlochten. Deze constructie is kwetsbaarder en ingewikkelder en wordt dus vooral gebruikt bij mooi en duur touwwerk. Het geeft een groede grip met je handen en is daarom bij uitstek geschikt voor schoten op zeilschepen.

Kleurcodes

Bij verschillende groepen worden de touwen gemarkeerd; nadat ze getakeld zijn worden de uiteinden van de touwen in een potje met verf(*) gestoken van een bepaalde kleur. De redenen voor deze markeringen kunnen heel divers zijn. Afhankelijk van het doel van de markering, kan een kleurcode handig zijn om te herkennen...

• ... van welke scoutinggroep het touw is (wanneer je bijvoorbeeld vaak gezamenlijke evenementen organiseert)
• ... hoe oud het touw is (wanneer de kleurcode aangeeft in welk jaar hij is aangeschaft)
• ... hoe lang het touw is (wanneer je veel verschillende lengtes hebt voor verschillende toepassingen)
• ... van welke patrouille het touw is (wanneer elke patrouille verantwoordelijk is voor het eigen touw)

Dit kan het beste met textielverf gedaan worden want dan blijft het touw soepel, lakken worden hard en gaan brokkelen.

Externe link

• Onderhoud pioniertouw besproken op het scoutingforum