Zonnesteek

Let op, de getoonde medische informatie kan onjuist of onvolledig zijn en kan nooit informatie van een echte geneeskundige/deskundige vervangen. Gebruik Scoutpedia niet als bron voor gezondheids-informatie. Meer informatie op Scoutpedia.nl:Waarschuwing medische artikelen.

Een zonnesteek, hitteberoerte of zonneslag is een verzamelnaam voor ziekteverschijnselen als gevolg van een teveel aan warmte en zonnestraling op het hoofd en de nek.

Wat is een zonnesteek?

Bij een zonnesteek is de lichaamstemperatuur ten gevolge van het zonlicht en de warmte ernstig ontregeld, en kan oplopen tot 42 graden Celsius. Dit is levensgevaarlijk, daar een mens bij hogere temperaturen sterft.

Zonnesteken kunnen in verschillende gradaties voorkomen. De oorzaak is meestal te veel in de zon verblijven en te weinig drinken. Maar zonlicht is niet altijd nodig, ook bijvoorbeeld arbeiders bij een hoogoven kunnen de verschijnselen oplopen. In dit geval hebben we het echter niet over een zonnesteek, maar over oververhitting of door de hitte bevangen zijn.

Door de warmte raakt de lichaamstemperatuur ontregeld en begint deze op te lopen. Dit kan verergerd worden door directe zonnestraling op het hoofd, waardoor het temperatuurcentrum in de hersenen van slag raakt. Wanneer de temperatuur boven de 40 graden komt bestaat het risico op epileptische aanvallen en shock. Boven de 42 graden kan het lichaam de temperatuurstijging niet meer aan, loopt de temperatuur versneld op en sterft de patiënt.

Hoe herken je een zonnesteek?

Wanneer iemand bij het zonnebaden last krijgt van misselijkheid, hoofdpijn en/of duizeligheid is er waarschijnlijk sprake van een zonnesteek. In de mildste gevallen is het voldoende om de persoon die een zonnesteek heeft uit de zon te halen en in de schaduw of koelte te brengen. Ook te drinken geven zal helpen. Voor jonge kinderen en oudere mensen kan ook een milde zonnesteek levensgevaarlijk zijn. Daarom wordt geadviseerd altijd een arts in te schakelen. Vaak spreekt men in mildere gevallen niet van een zonnesteek, maar van een hitteslag.

Ernstige zonnesteken kennen als symptomen behalve de bovengenoemde: sufheid, (hoge) koorts, snelle en oppervlakkige ademhaling en hartslag. Het beste is in zo'n geval de persoon uit de zon te halen, in een koele ruimte te brengen, en zijn lichaamstemperatuur te doen dalen. Dit kan door middel van een ventilator of eventueel door hem met natte handdoeken te bedekken. Zorg er hierbij wel voor dat de patiënt niet onderkoeld raakt. Ook moet de vochthuishouding op peil worden gebracht, dat wil zeggen: veel drinken. Het beste kan men aan het water wat zout toevoegen, omdat de patiënt veel zal zweten. Het is belangrijk een arts de toestand te laten beoordelen.

Van een goed behandelde zonnesteek geneest men meestal binnen een paar dagen zonder naverschijnselen.

Praktische tips voor bv. kamp

Een zonnesteek is vrijwel altijd te voorkomen door een T-shirt, een pet, halsbedekking en een zonnebril te dragen en minimaal 2 liter per dag te drinken. Wat extra zout helpt tegen uitdrogen. Ben je op kamp, dan pas je bij warm weer natuurlijk je programma op de temperatuur aan. Hieronder enkele tips:

• Zorg dat de EHBO'er van jullie leidingteam heeft gezorgd voor zoutoplossing in de EHBO-kist, en weet hoe en wanneer dit gebruikt moet worden.
• Hou extra drinkpauzes, of voeg meer drinkposten toe aan je hike.
• Met zweten verlies je veel zout: Zorg dat de kinderen daarom extra zout binnenkrijgen, bijvoorbeeld door het uitdelen van zakjes chips, zoute drop enzovoort.
• Geef als leiding het goede voorbeeld: drink veel en draag de juiste kleding.
• Geef bij een hike iedereen een volle bidon of fles water mee, en zeg ze dat hij leeg moet zijn wanneer ze bij die-en-die post aan zijn gekomen, en laat zeop die post weer bijvullen.
• Instrueer de ploegleider dat deze de verantwoordelijkheid heeft dat de ploeg ieder kwartier minstens een slok van zijn water heeft genomen.
• Zorg vantevoren dat je voor noodgevallen niet alleen een regenprogramma bij de hand hebt, maar ook een programma met veel verschillende, originele waterspelletjes om op over te gaan als het te warm wordt voor het reguliere programma.
• Verzin een spelvorm om de kinderen te leren wat ze moeten doen als er echt iemand een zonnesteek heeft. En betrek hier ook de EHBO-doos in.
• En als je toch bezig bent, combineer je drink- en kledingacties (posten, pauzes, spelletjes) ook meteen met acties voor insmeren, in-de-schaduw-acties, teken-acties en andere zaken die er bij warm weer extra hard nodig zijn!

Bron

• Zonnesteek op nl.wikipedia
• Het onderwerp "Kampen > Insmeren" op het scoutingforum