Knopen

Knopen (Engels: bends of knots) of steken (Engels: hitches) worden gebruikt om touw aan elkaar te knopen of ergens aan te bevestigen en zijn een onderdeel van het schiemanswerk. Voor vergelijking met de Engelse Scouting-literatuur zijn waar mogelijk ook de Engelse namen vermeld. Door een knoop te leren kunnen we hem niet allen maken maar ook ontknopen.

Zie ook de lijst van knopen met hun Engelse naam

Knopen aanleren

Om het leren van nieuwe knopen leuk te maken, kun je bijvoorbeeld het volgende doen:

• Het maken van een mooi knopenbord. Maak met de kinderen een echt mooi bord wat kinderen thuis boven hun bed kunnen hangen, bijvoorbeeld van hout waar met een soldeerbout de namen van de knopen zijn ingekrast, .
• Dropveterknopen: Iedereen krijgt een dropveter. De spelleider geeft aan welke knopen gelegd moeten worden. Wie het goed doet mag de dropveter opeten.
• Ga knopen met slierten gekookte spaghetti. Wellicht kun je na afloop ook nog spaghetti gaan eten met de kinderen. Ze mogen natuurlijk niet knoeien met het eten, behalve als ze de zojuist geleerde knopen gaan oefenen...
• Knopenkim: Laat eerst een aantal knopen zien. Daarna dek je het weer af en laat je de scouts opschrijven welke ze hebben gezien en welke dus onthouden. Daarna blinddoek je de scouts. Geef elke scout een lijn waarin een knoop is gelegd. Laat ze daarna de lijnen weer inleveren en opschrijven welke knoop ze gevoeld hebben.
• Ga mini-pionieren (zorg wel voor een spectaculair voorbeeld)
• Levend knopen: Ga in een lijn staan met de handen vast. Met z'n allen ga je dan bijv. een achtknoop maken.
• Touwtrekken met autoband: In het midden van het veld ligt een autoband. Maak een aantal groepen en zet ze op gelijke afstand van elkaar en van de autoband. De spelleider gaat bij de band staan en noemt een knoop. Eén van de kinderen uit de groep rent richting autoband en knoopt zijn/haar touw vast aan de band. Zodra de knoop is goedgekeurd mag er getrokken worden. De sterkste wint.
• Doe na afloop van een korte stoomcursus knopen leggen een spel waarin je de knopen laat terugkomen, bijvoorbeeld Annemaria knoopje.

Leer in elk geval geen knopen aan "om het knopen", maar probeer die kennis daarna altijd nuttig toe te passen.

Benamingen

• Lijn, touw, koord, draad, garen, band, ketting, ... kortom het materiaal waarin een knoop gelegd gaat worden.
• Eind, end, tamp een uiteinde van het touw.
• Lus, slag, een rondje gemaakt door een touw weer langs zichzelf te leggen.
• Kink een knik in het touw veroorzaakt door een strakgetrokken lus.

Opschieten

Een touw opschieten is de allerbelangrijkste knoop. Deze wordt gebruikt om het touw op te slaan en bij gebruik snel weer beschikbaar te hebben.

Knopenlijst

"Gewone" knopen

Knopen die men in het dagelijks (scouting) leven vaak gebruikt.

Knopen die men voor het touw maakt

• Halve knoop (Overhand knot) Als verdikking van een lijn.
• Achtknoop (Figure of eight) Als verdikking van een lijn.
• Werplijnknoop of stootwilknoop geeft een lange verdikking.
• Halve steek (Half Hitch) Voor het ophangen van het touw.
• Slipsteek (Slipping half hitch)- Variant die makkelijk losgemaakt kan worden.

Verbinding met vast object of last

• Mastworp (Clove Hitch) - lijn aan een paal bevestigen, ook gebruikt bij sjorringen
• Mastworp met voorslag (Rolling Hitch)
• Ankersteek (Fisherman hitch) - lijn aan een oog of paal vastmaken
• Paalsteek (Bowline) - een niet-schuivende lus in een touw
• Dubbele paalsteek - lus uit de klimsport
• Timmersteek (Timber hitch) - lijn aan een paal bevestigen, ook gebruikt bij sjorringen

Verbinding tussen lijnen

• Platte knoop (Reef knot/Square knot) - twee lijnen van gelijke dikte en materiaal aan elkaar knopen
• Schootsteek (Sheet bend) - Twee ongelijke lijnen aan elkaar knopen
• Hieling Zware trossen aan elkaar knopen.
• Marlsteek Om doek over grotere lengte met iets te verbinden.

De volgende kopen hebben zo hun nadelen en dienen bij voorkeur niet gebruikt te worden.

• Dievenknoop - variant op de platte knoop, waarbij de spanning niet op de tegenoverliggende lijn komt. Deze is niet makkelijk los te nemen, heeft minder sterkte en kan zich vast knijpen.
• Trompetsteek (Sheepshank/Trumpet Knot) Om een lang stuk lijn in te korten. Deze is alleen stabiel zolang de lijn onder spanning blijft, kortstondig wegvallen van de spanning zal de knoop ontwarren.
• Chauffeurssteek Halve trompetsteek, wordt gebruikt om een lijn aan te spannen zoals met een takel. Het wegvallen van de spanning ontknoopt deze knoop.
• Vissersknoop (Fisherman's knot) - (Twee zoete liefjes) Twee lijnen met ieder een halve steek om de ander. Deze trekt zich dusdanig vast dat de knoop niet makkelijk los te nemen is.
• Wurgsteek - variant op de mastworp, die zichzelf sterker vasttrekt. Deze is niet makkelijk los te nemen.
• Oudewijvenknoop - benaming van een verkeerd geknoopte platte knoop. Deze gaat of slippen of klemt zich zo strak dat deze niet makkelijk los te nemen is.

Er valt over te discussieren of de laatste groep met de nodige borg wel veilig is, echter dan ontaarden ze in een warboel.

Splitsen en sierknopen

Splitsen en sierknopen zijn er eigenlijk niet voor bedoeld om weer los te maken. Dit onderscheid met deze knopen van alle andere.

• Apevuistje - verdikking van het uiteinde van een touw, ook wel als sierknoop gebruikt
• Kruisknoop
• Schildknoop
• Vriendschapsknoop

Zie ook: Splitsen

Bindsels en takelingen

• Betakeling
• Gewone takeling
• Genaaide takeling
• Kruistakeling
• Geknoopte takeling
• Gewoon bindsel
• Duizendpoot
• Muizing
• Roosbindsel
• Talreep
• Spaanse takeling (eindsplits)

Achtergrond

De basis van de diverse knopen is dat ze goed vast moeten zitten maar tegelijk snel, makkelijk en zonder gevaar weer zijn los te halen.

Knopen en Steken

Het is onduidelijk wat het verschil is tussen steken en knopen, de meeste boeken hebben hun eigen indeling. In feite mag je een knoop en steek noemen en andersom.

Onderscheid wordt gemaakt in

• Of het eind of midden van een lijn gebruikt wordt.
• Of er een lijn gebruikt wordt of meerdere.
• Of de lijn aan een niet lijn gezet wordt.
• Materiaal van de lijn.

Denk er hierbij aan dat lijn voor iets staat dat flexibel genoeg is om er enige vorm van verstrengeling mee uit te voeren.

Verkeerde knopen

Verkeerd gelegde knopen werden aan boord van een schip een boer of oud wijf genoemd.

Een onontwarbare knoop wordt een Gordiaanse knoop genoemd.

Andere sites

• Homepage Wim van Beek, allerlei knopen met beknopte uitleg
• Scouting Technieken: Knopen, knopen om te pionieren met instructies
• iwillknot.com, site met hele boel knopen beeldend uitgelegd aan de hand van animaties (Engels)
• animatedknots.com, site met animaties waarin knopen worden gedemonstreerd (Engels)